Malcolm X Biyografisi
ABD’li siyaset adamı
Amerikalı zencilerin önde gelen adlarındandır. Zenci hakları korunucusudur.
Malcolm Xka eyaletinin Omaha şehrinde dünyaya gelmiştir. Malcolm dünyaya geldikten sonra babası konutu Milwauke’ye taşıdı. Burada fazla durmadan Lansing’e taşındılar. Reel ismi Malcolm Little ’dır. Daha sonra müslüman olduktan sonra ismi Malik El Şahbaz olmuştur. Annesi Louise Norton Little isminde bir Mulattodur. Mulatto,Zenci ırktan olan bkocamanla Kafkas ırkından olan bkocamanın melez hibrit çocuğuna denir Babası Earl Little isminde bir Baptist Hıristiyan vaizdi. Babası da, Amerikalı Siyahların hiçbir zaman hakikat hürlüğe, bağımsızlığa ve itibara kavuşamayacağına inanmaktaydı. 1929 senesinde Malcolm, 4 yaşındayken, konutları yakıldı. Babası Ku Klux Klan tarafından 1931 senesinde öldürüldü. Ailede parasal çöküntüyle birlikte psikolojik çöküntü de alana geldi. Neticede sekiz kardeş farklı yetimhane ve bakımevleri arasında birbirlerinden parçalarlar. Annesini de us sağlık kurumuna yatırdılar.
Malcolm X, evlatlık olarak verildiği konutta çok iyiydi, Massachusetts’in siyah semtinde ilkokula gitti. Lisede e sınıfını bcerahatçilikle bitirir. Büyüyünce Avukat olmak istemektedir ama hocayı avukatlığın siyahlara göre olmadığını ve marangoz olmasının daha Doğru bir tercih olacağını söyler. Üniversiteye gidemeyince ufak yaşta çalışmaya başlar. Michigan ve Boston derken, kendini birden Harlem’de bulur. “Detroit Red” olarak tanınıp birçok narkotik, fahişelik ve kumar zincirini koordine eder. 1946 senesinin şubatında 20 yaşında tutulup hırsızlıkla yargılanarak 10 sene karar giyer.
Bir siyah olarak, ona verilen yaşama biçimi, onu sonunda cezaevine düşürür. Üniversiteyi Harlem caddelerinde bitirdiğini ve hekime tezini de cezaevinde hazırladığını uzun uzun anlatır. O okuma açlığını cezaevinde giderir. cezaevi kütüphanesindeki kitapları tek tek okur. Cezaevi seneleri için: “Bir insanın düşünmeye gereksinimi varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra cezaevidir” demiştir.
1952 baharında O, yedi senelik cezaevi yaşamından sonra, başka bir Malcolm X olarak Harlem yerine Detroit ’teki kardeşinin yanına gitti. Mapustan evvel bir cadde serserisiyken, şimdi Amerika ’da büyük bir süratle büyüyen İslam dininin tesirli ve ateşli bir temsilcisidir. Zira kendisini Wallace D. Fard tarafından kurulan ve Elijah Muhammed Elijah Poole tarafından idarenen siyah tenli bir Müslüman grup olan Nation of islam’ın NOI öğretilerine dalmış bulur. Malcolm bu ara soyadı farklılığı için başvuruda bulunmuş ve başvurusu kabul edilmişti. Eljah Muhammed “X” soyadını kullanmalarını öğütlemişti. 1952’de koşullu tahliye edildiğinde Detroit, Michigan’a gider ve bu kentteki NOI mabedine katılır. “Little” soyadını bir köle ismi kabul eder ve kayıp kabile isminin altını çizmek için “X” ismini alır.
Elijah Muhammed beyaz cemiyetin Afro-Amerikalıları kendi kendilerini eforsuzlaştırmaları ve siyasi, ekonomik ve sosyal başarıdan uzak kalmaları için faal olarak çalıştıklarını ifade eder. Nation of islam değişik emelleri yanında beyazların yaşadığı bir devletten ayrı olarak kendilerinerlikte NOI ananesel İslam’ın aksine ırkçı bir meyle sahiptir. Çünkü beyazların “tabiatları gereği iblis” ve Yaradanın siyah tenli olduğunu bülten eder. NOI yakın gelecekte beyaz insanların yok edilip siyah tenlilerin Allah’ın idaresinde hükmedeceği büyük bir savaş olacağını ön görür. Bu yeni kumpasa hazırlık olarak siyah tenli Müslümanlar’ın uyuşturucu ve içki kullanımına karşı çıkıp kendilerini dizginlemeleri gerekmektedir. Malcolm, NOI’nin katı disiplinine teslim olur ve İncil’e dalar. Mapus cezası zamanınca güçlü ve ikna edici bir hatibe dönüşerek cezaevinin MIT’ye karşı tartışma takımına idarerken, büyük ceza mevzusunda bir müzakereyi kazanmıştır.
1958’de Betty Sanders’le evlendi. Ve altı kızları oldu.
NOI içinde kısa vakitte yükselir ve 1954’de Elijah Muhammed onu Harlem ana mabedinin imamı olarak atama eder. Milli konuşma programları, televizyon sohbetleriyle ve hareketin ana balaka ve propaganda gazetesi “Muhammed Speaks”i kurarak NOI’nin ismini duyurmasına destekçi olur. Malcom X’in karizması, enerjisi ve adanmışlığı birçok aboneyi etkilemiş ve onu NOI için us öğretmeni Elijah Muhammed’den daha önde bir sözcü yapmıştır. 1952’de NOI aboneleri 500 ortamındayken 1963 e Doğru bu sayı 30.000’e yükselmiştir.
Malcolm X, muhteşem bir hatiptir. Elijah’ın teşkilatına bir anda onbinlerce taraftar toplar. Artık televizyon programlarına katılır, siyah Müslümanlar ismine ülke gündemini meşgul etmeye başlar.
Malcolm X siyah tenli enstitüler kurup kendilerini ırkçı şiddetten koruma yerine beyaz cemiyetle entegrasyonu korunması suratından, yurttaşlık hakları önderlerini özellikle Martin Luther King’i sert bir biçimde tenkit etir.
Malcolm X,
Bizden niçin nefret ediyorsunuz?” diye soran bir beyaz muhabire, “Bizi asırlar evvel buraya getiren, tarihimizden, kültürümüzden, dilimizden ayıran, hayvan gibi alıp satan beyaz adamdan nefret edip etmediğimi nasıl sorabilirsin? Bu bir tecavüzcünün iğfal ettiği kızcağıza “benden niçin nefret ediyorsun” diye sorması gibi bir şeydir. Artık siyah adama söyleyecek sözşanız kalmadı. Sizin vaktiniz doldu, geminiz kalktı. Beyaz iblisi çalkantılı denizlerde, sert rüzgarlar bilave ediyor. Zalimler yıkılmaya mahkûmdurlar, beyinleri yıkanmış ‘Tom amca’lar da birlikte helak olacaklar!..
Malcolm X, bu kadar sert konuşmasına karşın göstere göstere “kansız devrim” ibaresinin altını çizer. Gerçeğinde istedikleri çok şey de yoktur. Tasaları okumak, mevki sahibi olmak, yemek salonlarına, tiyatrolara, parklara ve… Ve bir de beyazların girdiği tuvaletlere girebilmektir, o kadar.
Batı kültürü ve sabrettiği Yahudi-Hıristiyan dini ananelerin natürel olarak ırkçı olduğunu ve şiddetsizliğin “budalaların felsefesi” olduğunu öne sürer. Malcolm X’in şanı çoğaldıkça bu gidişat Elijah Muhammed ve değişik NOI liderleriyle bir gerilime neden olur. Malcolm X ve Elijah Muhammed arasındaki gerilimler, Malcolm X’in us öğretmeninin başka bir deyişle Elijah Muhammed ’in Nation of islam daki altı bayanla saklı ilişkisi bulunduğu ve bu ilişkilerden çocukları olduğunu bildiğinde daha da çoğalır.
Daha makûssu Malcolm X, 1963’te Başkan John F. Kennedy‘nin vefatı üzerine bunun “yapılan makûsluk eninde sonunda sizi tekerrür bulur” tespitinde bulununca olur. Bu yorum evvelden olduğu gibi şimdi de bağlamından çıkarılmış olup Başkana hürmetsizlikte bulunma emeliyle ortaya konmamıştır. Daha çok siyah tenlilere kabaca davranılması şimdi beyaz bir başkana şiddet olarak “geri dönmüştür”. Ancak bu tespit en iyimser biçimde duygusuzluk olarak görülmüş ve Elijah Muhammed’in Malcolm X’i susturmasına yol açmıştır. Bu, Malcolm X’in NOI’nin bir azası olduğunu inkârla aynı şeydir. Malcolm X suskun kalmak yerine 1964’de hareketten böler ve siyasi alanda çalışmaya adanan İslami bir hareketi, “Müslim Mosque”inyi kurar. Biraz kafa dinlemek ve tatil yapmak için Malcolm X ve eşi o zamanlar yeni yeni İslam cemaatine katılan ve boksör olan Muhammed Ali ’nin evine gittiler.
Ve 1964 senesinde ilk kere hacca gider. ABD’ye dönünce el-Hac hacı Malik el-Şahbaz ismini alıp Sünni İslam’ı benimser. Beyazların artık iblis olmadığını bülten ederek “hakikat kardeşliği” bulduğunu duyurur. Güçlü bir siyah tenli hürlüğe inanmaya devam etse de artık beyazlara müteveccih ırkçı meyiller taşımaz.
Afro-Amerikan Birliği Organizasyonunu OAAU kurar. Bu organizasyon bağımsız Afrika devletlerinden oluşan Afrika Birliği Organizasyonundan OAU esinlenilmiştir.
Malcolm X yaşam hikâyesini yazması için yazar Alex Haley’le beraber çalışır. Bu kitap krokisinde daha sonra The Autobiography of Malcolm X 1965 ismiyle basılacaktır kitabın basıldığını görecek kadar yaşamayacağı ön görüsünde bulunur. Bu ön görü Doğru çıkacaktır.
15 Şubat 1965’te East Elmhurst, New York’taki konutu bombalanır; ancak ailesi fiziki bir yara almadan kaçar. Malcolm X seyrek gözetmelerle yolculuk etmiştir. Ancak bu bombalamadan 6 gün sonra, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı birey Malcolm X’in konuşma yaptığı kürsüye yanaşarak yakın mesafeden 15 el ateş ederler. New York Presbyterian Sağlık Kurumuna eriştiğinde, can verdiği bülten edilir. Harlem’deki cenazesine 1500 birey katılır. Aynı sene karısı Betty ikiz kızlarını doğurur. Mart 1966’da katilleri Talmadge Hayer, Norman 3X Butter ve Thomas 15X Johnson taammüden cinayetten kabahatli bulunurlar. Üç birey de NOI abonesidirler.
Hala isminden söz ettiren Malcolm X’in yaşamı, rejisörlüğünü Spike Lee’nin yaptığı ve kendisini Denzel Washington’un canlandırdığı 1992 imali bir sinema filmine mevzu olmuştur.
