Ebulfez Elçibey Biyografisi
16 Haziran 1992 – 1 Eylül 1993 tarihleri arasında Azerbaycan‘ın ikinci cumhurbaşkanı olarak misyon yaptı.
Ebulfez Elçibey, 24 Haziran 1938 tarihinde Azerbaycan ’da Nahçıvan’ın Keleki kasabasında doğmuştur. Hakikat ismi Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev’dir. 1988-1991 senelerinde bağımsızlık çabasına liderlik ettiği için ulusun ona taktığı ‘Elçibey ’ soyadını kullanıyordu. Babası İran Azerbaycanı’ndan Kadirkulu Bey ve annesi Anadolu’da doğup Keleki’ye göç etmiş Mehrinisa Hanım’dır. Babası 1943 senesinde II. Dünya Savaşı‘nda ölmüştür. İlköğrenimini ve liseyi Nahçıvan’da bitirdi. 1957-1962 seneleri arasında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsü, Arapça bvefatından mezun oldu.
Ebulfez Elçibey, Talebelik senelerinde Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan devrim tarihini öğreten dernekler kurdu. 1963-1964 senelerinde Mısır‘da çevirmen olarak çalışmıştı. 1970’lerde ise Azerbaycan ’ın bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Bu surattan 1975 senesinde politik faaliyetleri sebebiyle bir buçuk sene mapus yattı. Serbest kaldıktan sonra, 1977’den itibaren, Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi’nde el yazmaları enstitüsünde misyon yaptı. Misyonu sırasında da bağımsızlık çalışmalarına devam etti.
Azerbaycan‘ın Rus İmparatorluğu içinde bir koloni olduğuna ve elbet bir gün bağımsız, demokratik bir cumhuriyet olacağına inanmıştır. Kendisini “Ben Atatürk‘ün esgeriyim” diye tabir etmiş ve Atatürk‘ten, Gandhi‘den ve 1918-1920 senelerinde kurulmuş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade‘den etkilenmiştir.
1989 senesinde Azerbaycan Ulus Cephesi’ni kurup başkanı seçilen Ebulfez Elçibey Dağlık Karabağ’daki Ermeni ayrılıkçılığına yol vermemek ve Azerbaycan’ın Sovyetler’den bağımsızlığını kazanması için çalışmış ve 1991 senesinde SSCB ’nin ufalaması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ’ın 7 Haziran 1992 ’de ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
Şubat 1992’de Dağlık Karabağ bölgesinde Ermeniler tarafından hakikatleştirilen Öğretmenli Kırımı suratından Azerbaycan Ulus Cephesi tarafından yargılanarak, misyonundan çekilmeye zorlanan ve bunun neticesinde Mart 1992‘de istifa eden Ayaz Mutallibov ’dan sonra geçici olarak yerine Yakup Mehmedov baktıktan sonra, Mayıs ayında Azerbaycan Yüksek Konseyi’nin dayanağıyla Ayaz Mutallibov tekerrür misyonuna döndüyse de Azerbaycan Ulus Cephesi tarafından istifaya zorlanarak Rusya‘ya kaçmasının ardından Ebulfez Elçibey cumhurbaşkanı seçildi.
16 Haziran 1992 – 1 Eylül 1993 tarihleri arasında Azerbaycan‘ın ikinci cumhurbaşkanı olarak misyon yaptı.
1992-1993 seneleri arasında bir alayın komutanlığını yapan Suret Hüseynov, cephedeki yanlış uygulamalardan ve hezimetlerden dolayı vazifeden alınınca Azerbaycan‘ın 2. büyük şehri olan Gence’de Haziran 1993 ’te ayaklanma başlattı. Ebulfez Elçibey, dayanak için Haydar Aliyev ’i Nahçıvan ’dan Bakümülatör ’ye davet etti. Fakat Haydar Aliyev, Bakümülatör‘ye geldikten sonra Suret Hüseynov‘u destekledi ve göstericilerin Bakümülatör ’ye yürümesi karşısında Elçibey ulustan destek alamadı. İç savaşa yol vermemek için Haydar Aliyev ile konuştuktan sonra cumhurbaşkanlığı misyonunu terk ederek doğum yeri olan Keleki’ye gitmiştir.
3 Ekim 1993 tarihinde yerine Haydar Aliyev seçilerek cumhurbaşkanı oldu.
31 Ekim 1997 tarihinde Keleki’den Bakümülatör’ye dönmüş ve Azerbaycan Ulus Cephesi Partisi’nin AHCP başında faal politik yaşamına devam etmiştir. Elçibey, 1998 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı tercihlerine, “demokratik ve adaletli olmadığı” bahanesiyle boykot ederek katılmamıştır.
Elçibey, zaman zaman Haydar Aliyev iktidarına karşı verdiği sert beyanatlarla kamuoyunun dikkatlerini üzerine sürüklemiştir.
Ebulfez Elçibey, 22 Ağustos 2000 tarihinde rehabilitasyon gördüğü Ankara ’da 62 yaşında prostat kanseri nedenine can vermiştir. Defin merasimine 800.000 sekiz surat bin şahıs katılmış ayrıca Haydar Aliyev‘in merasime geldiği an ulus “En büyük Elçibey, başka büyük yok!” stilinde protesto sloganlarıyla karşılamışlardır.
Kitapları :
1992 – Deyirdim ki, bu quruluş daḡılacaq,
1993 – Azadlık ve demokrasi,
1997 – Tolunoğulları Devleti 868-905,
1998 – Bütöv Azärbaycan yolunda
