Geçtiğimiz kasım ayından bu yana düşüşe geçen kripto para piyasası dibi gördü. Peş peşe gelen düşüşlerin ardından sosyal mecralardan verilen nasihatlere uyan yatırımcılar büyük oranda hasar etmiş vaziyette. Peki uzmanların kripto para piyasasına ait değerlendirmeleri neler?
Fed Başkanı Jerome Powell ’ın Haziran ve Temmuz ’da faiz artırımlarına devam edileceğini, Fed ’in bilançosunu Haziran ayından itibaren daraltmaya başlayacağını açıklaması kripto paralarda buhrana yol açtı. Fed ’in bilançosuyla kripto paralar arasındaki korelasyonun geçimli olması satışları derinleştirdi. Fed bilançosunu artırdığında kripto paralar yükseliş göstermiş, daralttığında da sert düşüşler görülmüştü.
BU DÜŞÜŞ NEREDE DURACAK?
Sosyal medyada grafikler, teknik incelemeler ve nasihatlerde bulunan uzmanlar sebebiyle bir hayli yatırımcı ellerindeki varlıkları kaybetti.
2023 seneyi sonunda Bitcoin ’in çok yüksek ölçülere erişeceğini iddia eden uzmanlar düşüş karşısında suskunluklarına gözetiyorlar. Yatırımcılar ise kayıplarının nerede stop edeceğine dikkat kesilmiş vaziyette.
Fed, varlıkları satın aldığında bilanço da otomatik olarak genişliyor. Buna eş biçimde Fed varlıklarını sattığında ise bilanço daralıyor. Ancak Fed her ne kadar istediği kadar sınırsız bir şekilde bilançosunu genişletebilse de bilançoyu daraltmayı sınırsız olarak yapamıyor.
KRİPTO PARALARA NELER OLUYOR?
Bitcoin liderliğinde başlayan düşüş hareketi alt coinlerde çok büyük kayıplara neden oldu. Bitcoin kısa müddette 40 bin dolardan 29 bin dolara kadar geriledi. Çok kısa müddette yüzde 28 ’e yakın düşüş kaydolan Bitcoin tarihi doruğundan da yüzde 58 oranında uzaklaşmış vaziyette. Bitcoin ’le beraber Ethereum, Ripple, Solana, Dogecoin, Shiba Inu gibi volatil kripto para üniteleri de dev kayıplar yaşadı.
TERRA LUNA’DAKİ BÜYÜMELER
Terra ’nın sabit kripto parası UST, derlenme mücadelelerine karşın yine sabitliğini kaybederek 0,31 dolara kadar geriledi. Luna Foundation Guard, UST’nin 1 Dolar sabitliğini sağlamak için tüm Bitcoin rezervlerini kullanmasına karşın maliyeti eşitleyemedi ve zafersiz oldu. Luna ise hazin düşüş sergiledi ve kısa müddette yüzde 97’a yakın kayba yönelerek şu gizemeler 15 lira seviyelerinde operasyon görüyor. Luna düşüşlerden evvel 1300 lira seviyelerinde operasyon görüyordu. Yatırımcıları ellerindeki tüm varlıkları neredeyse kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
“KOMPLO” UYARISI GELDİ
CNN’de yer alan habere göre, Amerika Birleşik Devletleri ’nin Sermaye Piyasası Kurulu ’sı kalitesindeki SEC ’in Başkanı Gary Gensler, kripto para borsalarının kendi alıcılarına karşı operasyon yapar olabileceğini ve bunu da sıklıkla yaptıklarını söyledi. Alıcılarına karşı kripto para borsalarının piyasa yapıcılığı görevi üstlendiklerini iddia eden Gensler bu vaziyetten evham ettiğini de belirtti.
“AYI SEZONU”
Bitçi Teknoloji CEO ’su Onur Altan Tan, son günlerde yaşanan düşüşleri değerlendirdi. Tan “Kripto dünyasında volatilitenin çoğaldığı günler yaşıyoruz. Özellikle Bitcoin ’de son günlerde yaşanan süratli düşüşler, ‘ayı sezonu ’ vurgusunu da kuvvetlendirmiş vaziyette. Bitcoin dünyada en fazla kullanılan ve yatırım yapılan kripto para olarak çok daha ön tasarıda olsa da özellikle alt coinlerdeki düşüş çok daha bariz. Bazı kripto paralarda yüzde 90 ’lara varan düşüşler de görüyoruz” dedi.
KRİPTO PARALARDAKİ DÜŞÜŞLERİN ANA NEDENİ…
Kripto para piyasasındaki düşüşün ana nedeni olarak Fed ’i öne çıkaran Tan “Volatilitede en tanımlayıcı haber kaynaklarından birisi kuşkusuz Fed. Fed ’in bilanço daraltacağını artık daha yüksek sesle söylemeye başlaması, piyasalardaki alt güzergahlı harekete neden olan ilk neden. Fed ’in bilanço daraltmaya faal olarak başlamasıyla bu hareketin süratlenebileceğine müteveccih yorumlar yapılsa da ben genel olarak bu temenninin piyasa tarafından satın alındığını ve bugünkü hareketin de temel olarak bu temenninin bir parçası olduğunu düşünüyorum. Haysiyetli çok rakamda finans kuruluşunun da fikri bu biçimde. Ama kısa vadede piyasa hareketlerini kestirmenin güçleştiği, öngörünün eksildiği günlerdeyiz” açıklamasını yaptı.
Tan “Artık kripto para teknolojisi günümüz dünyasının bir aslı. Ekonomide bugün geçerliliğini tüm sisteme kabul ettirmiş bir para devrimi. Ve biz bu devrimin henüz çok başındayız. Bitcoin ’in yaşamımıza girmesinin üzerinden yalnızca 13 sene geçti. Bugün yatırımcıların cüzdanlarında yer alan çoğu kripto varlık 2-3 sene evvel ortada yoktu” ifadesini kullandı.
“HABER ODAKLI DÜŞÜŞLER EKSİLİYOR”
Piyasada spekülatif hareketlere neden olan haberler sebebiyle düşüşlerin eksildiğine dikkat toplayan Tan şu lafları söyledi: “Haber odaklı düşüşlerin tesiri de piyasada her geçen gün eksiliyor. Evet, yüzde 10-15 ’lik düşüşler Doğruten cüzdanlarda olumsuz tesir yaratabiliyor ama aynı ya da eş haberlerin geçmiş yarıyılda yüzde 40-50 ’lik düşüşleri tetiklediğini de andırmamız gerekiyor. Eş bir gidişat yükseliş yarıyılları için de geçerli. Yakın geçmişte, Amerika Birleşik Devletleri ’den, Çin ’den ya da müessesesel bir firmadan gelen pozitif haberler piyasayı çok ciddi biçimde tesirlerken bu tesir şimdi çok daha az. Bu da, geniş perspektifte, kripto paraların bir yatırım taşıtı olarak piyasada kabul edildiğinin bir göstergesi. Bu vaziyeti, küresel ölçekteki kullanıcı rakamından, toplam operasyon hacminden de teyit etmek olası”
“KISA VADEDE HİPOTEZ ÇOK EFOR”
Fazla volatil izleyen kripto para piyasasında hipotez yürütmenin güç olduğunu belirten Tan “Dolayısıyla, kısa vadede maliyet odaklı hipotez yürütmek şu an için çok efor olsa da blockchain teknolojisinin ve kripto varlıkların önümüzdeki yarıyılda çok daha kuvvetleneceğini ve dünya ekonomisindeki yerlerini kuvvetlendireceklerini düşünüyorum. Şu an yaşadığımız gerçeğinde bir doğum sancısı gibi. Bu sancılar bir vakittir yineleniyor, eş sancıları ya da süratli yükselişleri piyasada görmeye devam edeceğiz” dedi.
YATIRIMCILARA EHEMMİYETLİ NASİHAT
Bitçi Teknoloji CEO ’su Onur Altan Tan “Bu süreçte yatırımcıların da çok dikkatli olmasında fayda var. İlk olarak borsa tercihleri çok ehemmiyetli. Güvenliği yüksek, yatırımcı arkadaşı borsalarda operasyon yapmalarını nasihat ediyorum. Değişik yandan, özellikle sosyal medyada çok fazla manipülatif hesap ortaya çıkmış vaziyette. Kimseye yüzde 100 güvenmeden, herkesin kendi tehlike hesabını yapması çok ehemmiyetli. Teknik incelemenin her zaman çalışmadığını; düşüş ve yükseliş hareketlerini tetikleyen çok fazla unsur olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu surattan da fertsel yatırımlarda en ehemmiyetli mevzu tehlike-getiri amaçlamasını Doğru yapabilmek. Yükselişlerde kar almayı öğrenmek, fertsel tehlike yönetimi kapsamında stop-loss kullanmak günümüz kripto para okur yazarlığının ehemmiyetli unsurları” laflarını söyledi. Pandemi sonrası Fed’in likiditeyi artırması, hane ulusuna Doğrudan nakit destek vermesi fertleri Coin piyasasına yöneltti. Şu anki vaziyette ise likiditenin kısılması sebebiyle kripto paralarda gerileme yaşanıyor. Bitcoin’in artta Fed olduğunu ileri sürmek yalnızca bir temelsiz tahmin olur, zira Fed’in likidite eksiltmesinden küresel Piyasalar ve tüm para üniteleri de negatif etkileniyor.
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Fed ’in bilanço daraltma sinyaliyle beraber düşüşe geçen kripto para borsalarına ait kısa yorumda bulundu. Erkan “Pandemi sonrası Fed’in likiditeyi artırması, hane ulusuna Doğrudan nakit destek vermesi fertleri coin piyasasına yöneltti. Şu anki vaziyette ise likiditenin kısılması sebebiyle kripto paralarda gerileme yaşanıyor. Bitcoin’in artta Fed olduğunu ileri sürmek yalnızca bir temelsiz tahmin olur, zira Fed’in likidite eksiltmesinden küresel piyasalar ve tüm para üniteleri de negatif etkileniyor” dedi.
Anapara Piyasası Heyeti 2023 senesinin Nisan ayında izin almaksızın yapılan anapara piyasası faaliyetlerine ait açıklama yapmış ve ihtarda bulunmuştu. Ancak bu ihtarın kapsamına anapara piyasası faaliyetleri yer alıyor ve kripto paradan bahsedilmiyordu. Kripto para mevzusunda uzman adlardan olan Avukat Oğuz Evren Kılıç “Hukukumuzda kripto para diye bir şey var olmadığından, hâliyle bunun bir yatırım taşıtı olması, bunlar ile alakalı verilen yatırım danışmanlığı hizmetinin de mevzuat çerçevesinde yatırım danışmanlığı hizmeti olarak tasnif edilmesi bugün için imkânsız. Yâni Anapara Piyasası Heyeti ’nun kamuoyuna müteveccih yapmış olduğu ihtarın kapsamına kripto para piyasasında yatırım danışmanlığı hizmeti veren birey ve kuruluşların da dâhil olduğunu söylemek hukuken olası değil. Kripto para piyasası ile alakalı, özellikle sosyal medya başta olmak üzere, bir hayli civarda yatırım danışmanlığı veren birey ve kuruluşların 6362 rakamlı kânun kapsamında değerlendirilmesi ve rastgele bir yönetimsel ve cezai yaptırıma tâbî yakalanması pek olası görünmüyor” dedi.
DOLANDIRICILIK KABAHATİNE DİKKAT!
Avukat Kılıç “Kripto para piyasası alanında yatırım danışmanlığı hizmeti veren birey ve kuruluşların tamâmen aylak olduğu anlamına gelmiyor. Bu büyük legal boşluk, bir güzergahıyla bu yatırım danışmanlığı hizmeti veren birey ve kuruluşları başka bir tehlike ile karşı karşıya vazgeçiyor: Türk Ceza Yasayı kapsamında dolandırıcılık kabahati başta olmak üzere, birtakım kabahatler kapsamına dâhil olmak. Şöyle ki; kripto para piyasası dâhilinde fiyatsız yatırım danışmanlığı hizmeti verenlerle alakalı olarak böyle bir tehlikenin var olduğunu söylemek güç.
Fakat fiyat karşılığında yatırım danışmanlığı hizmeti verenler, mümkün bir şikâyet/ihbar vaziyetinde, Türk Ceza Kânunu kapsamında bazı yargılamalarla ve hatta yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Dahası, kripto para piyasası kapsamında fiyat ya da kurul karşılığında portföy yönetimi ve danışmanlığı yapan birey ve kuruluşlar da bu tehlikeyle karşı karşıya. Burada tanımlayıcı olan nokta, bu yatırım faaliyetlerinin fiyat ya da kurul karşılığında yapılması ve “alıcıların” bu faaliyetlerden dolayı hasara uğraması. Böyle bir vaziyette “Yatırım nasihati değildir”, yâni “YTD” yazarak paylaşım yapmanın yeniden hukuken bir anlamı ve bereketi yok” ifadelerini kullandı.
YATIRIMCILAR DİKKAT!
Kılıç “Ülkemizde kripto para piyasası ile alakalı rastgele bir legal tertip etme yapılmadığı sürece, piyasadaki bu gri gidişat fırsatlar yarattığı kadar, tehlikeler de barındırıyor. Bu sebeple sâdece yatırımcılar değil, yatırım faaliyetleri sürdüren birey ve kuruluşlar da attıkları adımları iyice ölçüp biçerek atmalı” dedi.
İSLAM MEMİŞ DÜN DÜŞÜŞE DİKKAT TOPLAMIŞTI
İslam Memiş ise dünkü açıklamasında, “Merkez bankaları kripto para piyasasında bir savaş başlattı ve çökertiyor” demişti.
