Mahmut Cuda Biyografisi
Bir ressam olarak daha çok natürmont ustası olarak görülmüştür.
Mahmut Cuda, 1904 senesinde Muğla ’nın Fethiye ilçesinde Abdullah Fehmi Karamanlı zade Efendi ve Zeliha Mollaoğlu Hanımın oğlu olarak doğmuştur. Bütün ismi Mahmut Celâlettin Cûda ’dır. Annesini 3 yaşında, babasını da 10 yaşında iken kaybetti. 1912 senesinde İstanbul ’a taşındılar. Ortaöğrenimini İstanbul‘da Fatih Merkez Rüştiyesi’nde ve Darüşşafaka‘da yaptı. 1918 senesinde Sanayi-i Nefise Mektebi‘ne Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi girerek Hikmet Onat ve İbrahim Çallı atölyelerinde fotoğraf öğrenimi gördü.
1919 senesinden başlayarak, Galatasaray Sergilerine katıldı. Refik Fazıl Epikman, Ressam Elif Naci, Muhittin Sebati, Ressam Ali Avni Çelebi, Cevat Dereli, Fahrettin Arkunlar, Hamit Görele, Halil Dikmen, Eşref Üren, Cemal Tollu, Turgut Zaim gibi Cumhuriyet yarıyılının ilk ve en ehemmiyetli ressamları arasına girdi.
Beş senelik yüksekokul eğitiminden sonra bireysel imkânları ile 1923 senesinde gittiği Münih‘te Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi ile birlikte Hans Hoffman atölyesine devam etti. 18 Temmuz 1924 tarihinde Türkiye ’ye döndü. Yurda döndükten sonra burs kazanarak Paris‘e gitti ve Milli Hoş Sanatlar Yüksek mektebinde Lucien Simon‘un atölyesinde dört sene öğrenim görmüş ve burada tanınmış ressam Lucien Simon‘un talebesi olmuştur. Dört sene boyunca Lucien Simon atölyesinde çalışıp öğrenim gördükten sonra 16 Temmuz 1928 tarihinde İstanbul ’a döndü.
Mahmut Cuda, Paris‘den İstanbul ’a döndükten sonra 1 Ekim 1928 tarihinde İstanbul ’da Hoş Sanatlar Yüksekokulunda Namık İsmail ’in yanına dayanakçı hoca olarak atandı. Bu arada misyonlu bulunduğu Yüksekokul ’deki eğitim uygulamalarını tenkit eten yazılar yazdı ve Yüksekokuldaki vazifesinden kendi isteğiyle bölerek, bir sene kadar Bursa Kız hoca mektebinde fotoğraf hocalığı yaptı. Sonra da 24 Mayıs 1931 tarihinde Kırklareli ’nde Kırklareli Ortaokulu fotoğraf hocalığına atandı. Sanatçıların bir araya gelmesini kasteden çalışmalarıyla tanındı.
15 Temmuz 1929 tarihinde Refik Fazıl Epikman, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Ahmet Zeki Kocamemi, Muhittin Sebati, Fahrettin Arkunlar, Ratip Aşir Acudoğlu ’ndan oluşan sanatçılarla birlikte Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği ’nin kuruluşuna katıldı.
1929 senesinde yaptığı Epilepsi isimli tablosu, Mahmut Cuda ’nın çok az rakamdaki üç nü çalışmasından bkocaman olan fotoğraftır ve fotoğrafa sonradan 1932 senesinde pembe elbise giydirmiştir. 2008 senesinde Kadir Has‘ın oğlu Can Has koleksiyonuna geçen bu fotoğraf, portre özellikleriyle Cüda ’nın çok özgün ve tesirli eserleri arasında ehemmiyetli bir yere sahiptir.
Mahmut Cuda, Epilepsi ’nın Portresi Tarih: 1929
Mahmut Cuda‘nın ‘Epilepsi’ isimli eseri 11 Mart 2017 tarihinde Artam Antik A.Ş. ’nin 295. Müzayedesinde 500.000 TL maliyetle müzayedeye çıktı ve 1 milyon 450 bin TL maliyete akdikeni buldu.
1929 senesinde “Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği”nin kuruluşunda vazife aldı. Birliğin kurucuları, Refik Fazıl Epikman, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Zeki Kocamemi, Muhittin Sebati, Ratip Aşir Acudoğlu ve Fahrettin Arkunlar ’dır. Çallı Kuşağı ’nın renkçi davranışının yanı gizeme Müstakiller, çizgiye, kuruluşa ve yapısal sağlamlığa öncelik veren fotoğraflar yapmışlardır. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği sergilerine katıldı.
Kırklareli ’deki hocalıktan sonra 1931 senesinde, askerliğini yapmak için İstanbul ’a döndü. Askerlik hizmetini bitirince, Kırklareli ’deki hocalık misyonuna devam etti. 1934 senesinin Aralık ayında Cûda Kırıkkale ’deki görevini parçalar. 1 Ocak 1935 tarihinde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Enstitüsü ’ne kartograf haritacı oldu. Fotoğraf çalışmalarının yanı gizeme heykel etütleri asıllaştırırken, Müstakiller ’in grup sergilerine de kumpaslı olarak katıldı.
1939 senesinden başlayarak, Yeni Adam mecmuası için kapak kompozisyonları 25 sene hazırladı ve 1941 senesinde II. Dünya Savaşı tehdidi sonrasında ikinci kere askere alındı. Bir sene sonra Türk Ressamlar ve Heykeltraşlar Toplumu ’nin kurulmasına önayak oldu bu Toplum, ilk ortak sergisini 1943 ’te Yüksekokul salonlarına tertip etti. 
CHP‘nin yurt gezileri programında evvel Trabzon ve 1943 senesinde Bitlis ’te sevk edildi. Fotoğraf çalışmaları yaptıktan sonra, 1944 senesinde 6. Devlet Sergisi ’nde ikincilik mükâfatı kazandı.
1949 senesinde Edirne ’den fotoğraflar yaptı. Bağlı bulunduğu Toplum kapanınca, onun yerine 1950 ’de Türk Ressamlar Derneği ’ni kurdu. Ayrıca 1956’da serbest sanat kursları düzenledi.
1952 senesinde sekiz sayı sürecek olan Hoş Sanatlar Mecmuası ’ni yayınlamaya başladı. 1963-1980 seneleri arasında sekiz şahsi sergi açtı, karma sergilere katıldı.
1956 ’da İstanbul Osmanbey ’de Serbest Sanat Kursları açtı. Aldığı eğitimle, sanat-doğa ilişkisini asılcı üslupla açıklayıp betimledi. Fotoğraflarında üçüncü boyut belirgindir.”Yeni Hakikatçilik” akımına bağlandı. Fotoğrafın teknik ve kaidelerine titizlikle uyarak doğayı detaylarıyla işledi. “Yemişler” ve “Trabzon’dan Görüntüler” gibi eserleri vardır.
1969 senesinde Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü ’ndeki vazifesinden emekliye bölerek, 1973 ’te Rehberin Böylesi ve Bir Bardak Yağmursuyu İçiverin Gitsin isimli tenkit kitaplarını yayımladı.
1977 ’de Avrupa ’da tahlil gezisine çıktı. Büyük boyutlu kompozisyonların yanı gizeme, natürmont, portre, manzara fotoğrafları ve desenleri de üretti. Ayrıca karikatür, kapak fotoğrafları ve heykel çalışmaları da yaptı.
1978 senesinden başlayarak şahsi sergiler tertip eden Mahmut Cuda ’ya 1980 senesinde Kültür Bakanlığı tarafından Onur Mükâfatı verildi.
1985 senesinde iş adamı Halit Narin ’in eşi Özden Narin, yarıyılın ünlü ressamlarından Mahmut Cüda ’ya yağlıboya portre siparişi verdi. Tablo bitince Özden Hanım cebine 1.5 milyon lira koyup Mahmut Cuda ’ya gitti. Ancak ünlü ressam 3.5 milyon lira istedi. Parayı çok bulan Narinler, tabloyu almaktan bıraktı. Özden Narin ’in siparişi üzerine yapılan bu tablo, Mahmut Cüda ’nın şaheserlerinden bkocaman olarak gösteriliyor.
Mahmut Cuda, 1931 senesinde Nazıma Hanım ile evlendi.
Yaşamının sonuna Doğru Aynalı Çeşme’ye taşınıp, Haliç ’i gören daha önceki bir Rum evinde oturmaya başlayarak Haliç fotoğrafları yapmıştır.
Mahmut Cuda, 26 Mart 1987 tarihinde İstanbul ’da 83 yaşına can vermiştir. Karaca Ahmet Mezarlığı’na defnedildi.
Başlıca eserleri:
Parisli Kız 1927; İzmir Devlet Fotoğraf Heykel Müzesi;
Epilepsi ’nın Portresi 1929
Eşkıyalar 1935; Ankara Halkevi Koleksiyonu;
Aydın Yangını 1933; Antalya Müzesi;
Mavi Kareli Elmalar 1944; İstanbul Fotoğraf-Heykel Müzesi;
Üç Şerefeli, Edirne 1949, Prof. Gizemi Erinç Koleksiyonu;
Zeytinlik, Marmara Adası 1977; Ersin Düren Koleksiyonu;
Buda ’lı Natürmont İstanbul Fotoğraf Heykel Müzesi;
Süheyl Ünver Portresi 1980; İÜ Tıp Tarihi ve Deontoloji Kürsüsü Arşivi;
Yemişler 1982; Hamit Kınaytürk Koleksiyonu.
Kitapları :
1973 – Rehberin Böylesi ;
1973 – Yağmur Suyu İçiverin Gitsin ;
Mahmut Cuda, Mustafa Kemal ATATÜRK, tuval üzeri yağlıboya eser, 37 x 35 cm.
Mahmut Cuda, Atatürk Portresi,1981
