25 Mart tarihinde yaşanan doğumlar, vefatlar ve önemli olaylar, “Tarihte bugün ne oldu?” başlığı ile yurttaşlar tarafından büyük bir merakla inceleniyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 25 Mart? 25 Mart’ta ne oldu? Kim doğdu, kim can verdi? Ayrıntılar haberimizde…
1655 – Satürn’ün en büyük uydusu Titan, Christiaan Huygens tarafından keşfedildi.
1752 – İngiltere’de senenin ilk günü. İngilizlerde 1 Ocak ile başlayan ilk sene 1752’dir.
1807 – Birleşik Kraliyet Meclisi, köle ticaretini yasakladı.
1811 – Percy Bysshe Shelley, “Tanrıtanımazlığın Gerekliliği” isimli makalesinden dolayı Oxford Üniversitesi’nden atıldı.
1821 – Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti.
1912 – Ahmet Ferit Tek, Türk Ocağı’nı kurdu.
1918 – Alman güdümünde, Belarus Millet Cumhuriyeti kuruldu.
1918 – Oltu’nun kurtuluşu.
1924 – Yunanistan’da cumhuriyet ilan edildi.
1929 – İtalya’da faşist yönetim, genel seçimlerde reylerin yüzde 99’unu kendilerinin aldıklarını açıkladı.
1935 – Prof. Afet İnan, Türk Tarih Müesseseyi As Başkanlığı’na seçildi.
1936 – Saatlerin Doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi’nce hazırlanan iki bildiriyi, Bakanlar Heyeti onayladı.
1941 – Yugoslavya Kraliyeti, Mihver Devletleri ’ne katılma kararı aldı.
1944 – Heykeltıraş Zühtü Müritoğlu ve Hadi Bara’nın yaptıkları Barbaros Hayreddin Paşa Abideyi merasimle açıldı.
1947 – Illinois’teki bir kömür madeninde alana gelen patlamada, 111 kişi can verdi.
1949 – Sovyet Hükûmetinin kararıyla; Litvanya, Estonya ve Letonya’dan 92.000 kişi sürgün edildi.
1950 – Devlet Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı Ankara’da düştü; 15 kişi can verdi. Bu olay Türk sivil havacılık tarihinin ilk kazası oldu.
1951 – Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.
1951 – İstanbul’da Neve Şalom Sinagogu açıldı.
1957 – Roma’da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu’nun kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması’nı imzaladı.
1959 – Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan “Menderes’in Kalesi” başlıklı yazısında, Fuad Köprülü’ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada, bir sene mapusa mahkûm oldu. Büyük Doğu dergisi de bir ay müddetle kapatıldı.
1960 – Güney Afrika Johannesburg’da tüm siyah politik teşkilatlar feshedildi.
1960 – İtalya’da Fernando Tambroni Başbakan oldu.
1961 – Adalet Bakanlığı, idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.
1962 – EOKA’lılar Kıbrıs’ta iki camiye bomba attı.
1968 – Şair Metin Demirtaş, Türk Solu dergisinde yayımlanan “Guevara” isimli şiirinde, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.
1972 – Cumhuriyet Millet Partisi; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanan idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İnfaz Savcılığı, dosyayı Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’na gönderdi. Üç gün sonra Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi idamların infazına karar verdi.
1975 – Suudi Arabistan Kralı Faysal, akli dengesi bozuk olan yeğeni Prens Faysal bin Musad tarafından Riyad’da öldürüldü.
1980 – Türkiye’de 12 Eylül 1980 Darbesi’ne Giden Süreç 1979- 12 Eylül 1980: Adana ve Osmaniye Cezaevlerinden 9’u sağ, 1’i sol 10 mahkûm kaçtı.
1982 – Ankara Sıkıyönetim Savcılığı, Halkevleri hakkında kapatılma istemiyle dava açtı.
1982 – Tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 sene ceza aldı.
1984 – Yerel seçimler yapıldı. Anavatan Partisi ANAP, yüzde 41,5 rey oranı ile 54 ilde Belediye Başkanlığı aldı. Sosyal Demokrat Parti SODEP, yüzde 23,4 rey oranı ile ikinci, Doğru Yol Partisi DYP, yüzde 13,2 rey oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı. İlk kere seçime katılan Refah Partisi RP ise, yüzde 4,4 rey oranıyla sonuncu parti oldu.
1986 – 14. Strasbourg Film Festivali’nde Muammer Özer’in “Bir Avuç Cennet” ve Ali Özgentürk’ün “Bekçi” isimli filmleri ikinciliği paylaştı.
1986 – Eziyet yaptığını itiraf eden polis memuru Sedat Caner ile bu itirafları yayımlayan “Nokta” dergisine dava açıldı.
1988 – İstanbul’daki Metris Askeri Cezaevi’nden 29 tutuklu ve kararlı kaçtı.
1990 – New York’un Bronx semtindeki bir kulüpte çıkan yangında 87 kişi can verdi.
1992 – Kozmonot Sergei Krikalyov, Mir Uzay İstasyonu’nda 10 ay kaldıktan sonra dünyaya döndü.
1994 – Aydın Ortaklar Hoca Lisesi’nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, Emniyet yetkilileri tarafından tutularak bekaret hakimiyetine gönderilmesi, kadınlar tarafından protesto edildi.
1996 – Türkiye’de Emek Partisi kuruldu.
1998 – Manisalı Gençler Davasında, Yargıtay’ın bozma kararından sonra beş tutuklu genç tahliye edildi. Davada tutuklu maznun kalmadı.
1999 – Sırbistan, NATO’ya savaş ilan edip BM’ye bildirince, NATO üyesi Türkiye de bu ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu.
2009 – Büyük Birlik Partisi’nin kiralamış olduğu ve içerisinde BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu dahil, 6 kişinin bulunduğu helikopter, Kahramanmaraş’ta düştü. 3 gün sonra erişilen helikopterde, 6 kişinin de hayatını kaybettiği belirtildi.
Doğumlar
1259 – II. Andronikos, Bizans İmparatoru ö. 1332
1296 – III. Andronikos, Bizans İmparatoru ö. 1341
1347 – Siena’lı Katerina, Dominik Tarikatı’nda çalışan ama rahibe olmayan bir üyesi ve mistik ö. 1380
1479 – III. Vasili, Moskova Büyük Knezi ö. 1533
1593 – Jean de Brébeuf, Cizvit misyoner ö. 1649
1611 – Evliya Çelebi, Osmanlı gezgin ve yazar ö. 1682
1614 – Juan Carreño de Miranda, İspanyol ressam ö. 1684
1699 – Johann Adolph Hasse, Alman besteci ö. 1783
1767 – Joachim Murat, Fransız asker ve Napoli Kralı ö. 1815
1778 – Sophie Blanchard, Fransız kadın havacı ve balon pilotu ö. 1819
1782 – Caroline Bonaparte, Fransa imparatoru I. Napolyon’un kız kardeşi ö. 1839
1783 – Jean-Baptiste Paulin Guérin, Fransız portre ressamı ö. 1855
1833 – Zaynulla Rasulev, Başkurt dini lider ö. 1917
1835 – Adolph Wagner, Alman ekonomist ve politikacı ö. 1917
1852 – Gérard Cooreman, Belçikalı siyasetçi ö. 1926
1860 – Friedrich Naumann, Alman siyaset adamı ve teorici ö. 1919
1863 – Adalbert Czerny, Avusturyalı çocuk hekimi ö. 1941
1864 – Alexej von Jawlensky, Rus ressam ö. 1941
1867 – Arturo Toscanini, İtalyan orkestra şefi ö. 1957
1867 – Gutzon Borglum, Amerikalı heykeltıraş ö. 1941
1873 – Rudolf Rocker, Alman anarko-sendikalist ö. 1958
1874 – Sunjong, Kore’nin ikinci ve son imparatoru ve son Joseon hükümdarı ö. 1926
1874 – Zavel Kwartin, Rus asıllı yahudi şarkıcı Hazan ve besteci ö. 1952
1881 – Béla Bartók, Macar besteci ö. 1945
1886 – I. Athenagoras, İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin 268. Patriği ö. 1972
1887 – Chūichi Nagumo, Japon asker ö. 1944
1893 – Fedir Şçus, Mahnovşçina komutanı, Ukraynalı Anarko-Komünist devrimci ö. 1921
1894 – Vladimir Bodiansky, Rus inşaat mühendisi ö. 1966
1899 – Burt Munro, Yeni Zelandalı motosiklet yarışçısı ö. 1978
1901 – Ed Begley, Amerikalı oyuncu ö. 1970
1905 – Albrecht Mertz von Quirnheim, Alman asker ö. 1944
1906 – A.J.P. Taylor, İngiliz tarihçi ö. 1990
1908 – David Lean, İngiliz rejisör ö. 1991
1911 – Jack Ruby, Amerikalı gece kulübü işletmecisi Lee Harvey Oswald’ı öldüren kişi ö. 1967
1914 – Norman Ernest Borlaug, Amerikalı tarım bilimci ö. 2009
1920 – Melih Birsel, Türk mimar ö. 2003
1921 – Simone Signoret, Fransız sinema oyuncusu ö. 1985
1925 – Flannery O’Connor, Amerikalı yazar ö. 1964
1925 – M. Sunullah Arısoy, Türk şair ve yazar ö. 1989
1928 – Jim Lovell, Amerikalı astronot
1929 – Tommy Hancock, Amerikalı müzisyen ö. 2023
1934 – Gloria Steinem, Amerikalı feminist, gazeteci ve kadın hakları savunucusu
1940 – Mina, İtalyan şarkıcı, televizyon sunucusu ve aktris
1941 – Hüseyin Aktaş, Türk atlet ö. 2012
1942 – Aretha Franklin, Amerikalı R&B şarkıcısı ö. 2018
1944 – Ayla Dikmen, Türk Hafif Müziği sanatçısı ö. 1990
1944 – Demir Karahan, Türk sinema ve dizi oyuncusu
1945 – Mehmet Keskinoğlu, Türk şair, tiyatro, sinema ve seslendirme sanatçısı ö. 2002
1946 – Daniel Bensaïd, Fransız filozof ve Troçkist ö. 2010
1947 – Elton John, İngiliz pop/rock şarkıcısı, beste yazarı ve piyanist
1952 – Dursun Karataş, Türk devrimci önder ö. 2008
1962 – Marcia Cross, Amerikalı sinema oyuncusu
1965 – Avery Johnson, Amerikalı basketbol oyuncusu ve koçu
1965 – Sarah Jessica Parker, Amerikalı sinema oyuncusu
1965 – Stefka Kostadinova, Bulgar atlet
1966 – Jeff Healey, Kanadalı müzisyen ö. 2008
1968 – Deirdre O’Kane, İrlandalı komedyen ve aktris
1972 – Phil O’Donnell, İngiliz futbolcu ö. 2007
1973 – Dolunay Soysert, Türk oyuncu
1973 – Marcin Wrona, Polonyalı Leh senarist ve rejisör ö. 2015
1976 – Vladimir Klitschko, Ukraynalı boksör
1977 – Darko Perić, Sırp oyuncu
1980 – Bartók Eszter, Macar şarkıcı
1980 – Muratcan Güler, Türk basketbolcu
1981 – Casey Neistat, Amerikalı YouTuber, film imalcisi ve vlogcu
1982 – Danica Patrick, Amerikalı otomobil yarışçısı
1982 – Jenny Slate, Amerikalı aktris, komedyen ve yazar
1984 – Katharine McPhee, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı-şarkı yazarı
1985 – Lev Yalçın, Türk futbolcu
1986 – Marco Belinelli, profesyonel İtalyan basketbolcu
1986 – Kyle Lowry, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu
1987 – Kim Cloutier, Kanadalı top model
1987 – Nobunari Oda, Japon buz patenci
1988 – Ryan Lewis, Amerikalı müzik imalcisi, müzisyen ve DJ
1988 – Big Sean, Amerikalı rapçi
1989 – Alyson Michalka, Amerikalı oyuncu, bestekâr, gitarist, piyanist, şarkıcı ve manken
1989 – Scott Sinclair, İngiliz futbolcu
1990 – Mehmet Ekici, Türk futbolcu
1990 – Alexander Esswein, Alman futbolcu
1993 – Sam Johnstone, İngiliz kaleci
Vefatlar
1137 – Pons, Trablus kontu d. 1098
1223 – II. Afonso, Portekiz’in üçüncü kralı d. 1185
1625 – Giambattista Marino, İtalyan şiiri d. 1569
1677 – Wenceslas Hollar, Bohemyalı-İngiliz oymacı d. 1607
1701 – Jean Renaud de Segrais, Fransız yazar d. 1624
1736 – Nicholas Hawksmoor, İngiliz Barok mimarı d. 1661
1774 – Zeynep Sultan, Osmanlı padişahı III. Ahmed’in kızı d. 1715
1801 – Novalis, Alman yazar ve filozof d. 1772
1875 – Amédée Achard, Fransız şair ve gazeteci d. 1814
1880 – Ludmilla Assing, Alman yazar d. 1821
1890 – John Turtle Wood, İngiliz mimar, mühendis ve arkeolog d. 1821
1914 – Frederic Mistral, Fransız şair ve Nobel Edebiyat Mükâfatı sahibi d. 1830
1915 – Süleyman Efendi, Osmanlı jandarma komutanı d. ?
1918 – Claude Debussy, Fransız besteci d. 1862
1966 – Vladimir Minorski, Rus doğubilimci d. 1877
1973 – Edward Steichen, Amerikalı resimci d. 1879
1975 – Faysal bin Abdül Aziz, Suudi Arabistan Kralı d. 1903
1976 – Josef Albers, Amerikalı ressam d. 1888
1976 – Şevket Süreyya Aydemir, Türk iktisatçı ve tarihçi d. 1897
1980 – Roland Barthes, Fransız felsefeci ve gösterge bilimci d. 1915
1988 – Leyla Arzuman, Azeri kökenli Sovyet dans hocai ve koreograf Türkiye’de klasik bale eğitiminin temelini atan ve ilk özel bale mektebini kuran d. 1897
1992 – Nancy Walker, Amerikalı aktris d. 1922
1995 – James Samuel Coleman, Amerikalı sosyolog d. 1926
2001 – Tekin Siper, Türk tiyatro sanatçısı d. 1941
2002 – Esmeray, Türk oyuncu ve vokalist d. 1949
2006 – Richard Fleischer, Amerikalı film rejisöri d. 1916
2007 – Andranik Markaryan, Ermenistan Başbakanı d. 1951
2007 – Süheyl Denizci, Türk caz müzisyeni d. 1932
2009 – Muhsin Yazıcıoğlu, Türk siyasetçi d. 1954
2010 – Elisabeth Noelle-Neumann, Alman siyaset bilimci d. 1916
2012 – Antonio Tabucchi, İtalyan reyin yazarı, çevirmeni ve öğretim üyesi d. 1943
2014 – Nanda, Hint oyuncu d. 1939
2016 – Ebu Ali el-Enbari, Irak İslam Devleti üyesi grubun iki numaralı ismi. IŞİD lideri d. 1957
2016 – Tevfik İsmailov, Azeri rejisör, senaryo yazarı ve oyuncu d. 1939
2016 – Jishnu, Hint film oyuncusu d. 1979
2017 – Giorgio Capitani, İtalyan film rejisöri ve senarist d. 1927
2017 – Piers Dixon, İngiliz politikacı d. 1928
2017 – Sir Cuthbert Montraville Sebastian, Saint Kitts ve Nevis’in eski Genel Valisi d. 1921
2018 – Jerry Williams, İsveçli rock şarkıcısı ve müzisyeni d. 1942
2019 – Virgilio Caballero Pedraza, Meksikalı gazeteci, medya tahlilcisi ve siyasetçi d. 1942
2019 – Len Fontaine, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu d. 1948
2023 – Harry Aarts, Hollandalı siyasetçi d. 1930
2023 – Edman Ayvazyan, İranlı-Ermeni ressam, mimar ve modacı d. 1932
2023 – MaryAnn Black, Amerikalı klinik psikolog, sosyal hizmetler görevlisi ve siyasetçi d. 1943
2023 – Mark Blum, Amerikalı oyuncu d. 1950
2023 – Floyd Cardoz, Hint-Amerikalı yemek şefi d. 1960
2023 – Martinho Lutero Galati, Brezilyalı orkestra şefi d. 1953
2023 – Paul Goma, 1989’dan evvel komünist rejimin muhalif ve önde gelen rakibi olarak tanınan Rumen yazar d. 1935
2023 – İnna Makarova, Sovyet-Rus aktris d. 1926
2023 – Detto Mariano, İtalyan müzisyen d. 1937
2023 – Angelo Moreschi, kariyeri Etiyopya’da geçen piskopos olan İtalyan misyoneri d. 1952
2023 – Nimmi, Hint aktris d. 1933
2023 – Beverly Cleary, Amerikalı çocuk kitapları yazarı d. 1916
2023 – Uta Ranke-Heinemann, Alman ilahiyatçı, akademisyen ve yazar d. 1927
2023 – Larry McMurtry, Amerikalı yazar ve En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Mükâfatı sahibi d. 1936
2023 – Bertrand Tavernier, Fransız film rejisöri, prodüktör, senarist ve oyuncu d. 1941
2023 – Ivan Dikunov, Sovyet-Rus heykeltıraş d. 1941
2023 – Taylor Hawkins, Amerikalı müzisyen d. 1972
2023 – Kathryn Hays, Amerikalı aktris d. 1933
2023 – Va’ele Pa’ia’aua Iona Sekuini, Samoalı siyasetçi d. 1964
