3 Mart tarihinde yaşanan doğumlar, vefatlar ve önemli olaylar, “Tarihte bugün ne oldu?” başlığı ile yurttaşlar tarafından büyük bir merakla inceleniyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 3 Mart? 3 Mart’ta ne oldu? Kim doğdu, kim can verdi? Ayrıntılar haberimizde…
1845 – Florida, ABD’nin 27. eyaleti oldu.
1861 – Rus Çarlığı’nda köylüyü toprağa bağlayan serflik kaldırıldı. II. Aleksandr’ın çıkardığı yasa, 23 milyon kişiyi popülasyonun üçte biri özgürlüğüne kavuşturdu.
1865 – HSBC’nin Hongkong and Shanghai Banking Corporation kuruluşu.
1875 – Kapalı alanda ilk buz hokeyi, Montreal’de oynandı.
1875 – Georges Bizet’nin Carmen Operası, Paris’te Opéra Comique’te ilk kez perdelerini açtı.
1878 – Osmanlı Devleti ile Rusya arasında, Ayastefanos Antlaşması imzalandı. Bulgaristan özerkliğini ilan etti.
1883 – Mektebi Sanayii Nefise Güzel Sanatlar Akademisi öğretime açıldı.
1891 – Futbolda, penaltı atışı kaideyi getirildi.
1915 – İleride NASA ismini alacak olan, NACA National Advisory Committee for Aeronautics heyetti.
1923 – Bölgedeki denetimini kaybetmek istemeyen Birleşik Kraliyet, Irak’ın Güneyinde Kürdistan Krallığı’nı kuran Şeyh Mahmut Berzenci güçlerine saldırdı. Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin başlattığı ataklarda, Süleymaniye ve çevresindeki Kürt köyleri bombalandı ve 10000 kişi can verdi. Yaşanan bu olay üzerine Şeyh Mahmut Berzenci hareketi 1924 senesinde yenildi. 24 Temmuz 1924 tarihinde ise, kesin olarak Birleşik Kraliyet Mezopotamya Mandası’na bağlandı.
1923 – Time dergisinin ilk sayısı yayımlandı.
1924 – Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı üyelerinin Türkiye dışına çıkarılmasına ilişkin yasa kabul edildi. Tevhîd-i Tedrîsât Yasayı çıkarıldı. Şer’iye ve Evkaf ve Harbiye Bakanlıkları kaldırıldı. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü heyetti. Genelkurmay Başkanlığı oluşturuldu ve Hükûmet’ten ayrıldı.
1925 – Şeyh Said ayaklanmasının büyümesini önlemek için, Takrir-i Sükun Yasayı kabul edildi; İstiklal Duruşmalari heyetti.
1931 – İstanbul’da bir araya gelen Berberler Kongresi’nde, berber dükkânlarının Cuma gşanlari tatil edilmesi kararlaştırıldı.
1938 – Suudi Arabistan’da petrol bulundu.
1942 – Türk Ressamlar Cemiyeti İstanbul’da heyetti. Güzel Sanatlar Birliği’nden İbrahim Çallı, D Grubu’ndan Halil Dikmen, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nden Mahmut Cuda ve bağımsız sanatçılardan Hamit Görele tarafından kurulan Cemiyet, büyük ilgi gördü ve daha kuruluş evresinde abone sayısı 70’e erişti.
1949 – Atina’da sahnelenen Madame Butterfly temsilinde baş rolü oynayan soprano Ayhan Alnar, büyük zafer kazandı. Yunan seyirciler temsil bitiminde Ayhan Alnar’ı ayakta alkışladılar.
1950 – Alaska, ABD’nin 49. eyaleti oldu.
1952 – Erzurum’un Pasinler İlçesi’nde alana gelen Richter ölçeğiyle 5,6 şiddetindeki zelzele, can ve mülk kaybına yol açtı. 133 kişi can verdi, 262 kişi de yaralandı.
1952 – İslam Demokrat Partisi, Duruşma kararıyla kapatıldı. Genel Başkan Cevat Rıfat Atilhan ve 15 kurucu abone hakkında soruşturma açıldı.
1954 – İstanbul Belediyesi ile Hazine arasında ihtilaf mevzusu olan Çırağan Sarayı, bir yasayla İstanbul Belediyesi’ne devredildi. Çırağan Sarayı enkazı, 1955 seneyi sonuna kadar otel haline getirilecek.
1962 – Anayasa ve demokratik nizama karşı fiil ve tutumları önlemek emeliyle hazırlanan “Tedbirler Yasayı”, Millet Meclisi’nde kabul edildi.
1955 – Elvis Presley, ilk kez televizyonda göründü.
1957 – Corry Brokken, 2. Eurovision Şarkı Yarışması’nı “Net als toen” Önceki Gibi şarkısıyla kazandı.
1969 – NASA, Apollo 9 uzay taşıtını fırlattı.
1969 – Sirhan Sirhan, Robert F. Kennedy’yi öldürdüğünü duruşmada itiraf etti.
1971 – Ankara’da 300 subaya hitaben bir konuşma yapan Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, “Gereken, gerektiği zaman yapılacaktır” dedi.
1973 – Millî Güven Partisi, Cumhuriyetçi Parti ve Bağımsızlar, Cumhuriyetçi Güven Partisi’ni kurdular. Turhan Feyzioğlu Genel Başkan seçildi.
1974 – Türk Hava Yolları’nın DC-10 tipi ‘Ankara’ yolcu uçağı, Paris’te Orly Havalimanı yakınlarında düştü. Bu tarihe kadar dünya sivil havacılık tarihinde Doğruleşen en büyük kazada, 346 kişi can verdi.
1977 – Gazeteci ve yazar Zekeriya Sertel, 25 sene aradan sonra 1977’de Türkiye’ye geldi. Beynelmilel Gazete Sahipleri Federasyonu’nun Cumhurbaşkanı’na ve Başbakan’a gönderdikleri mektuplar pozitif netice verdi. Zekeriya Sertel, Danıştay kararıyla 1952 senesinde ayrıldığı Türkiye’ye dönebildi.
1980 – Eski Hatay Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, İstanbul’da can verdi. Tayfur Sökmen, İskenderun Sancağı’nın Fransızlar tarafından işgali üzerine ilk direniş hareketini örgütleyenler arasındaydı. 1938’de kurulan Hatay Devleti’nin, 1939 senesinde Türkiye’ye katılıncaya kadar Cumhurbaşkanlığını yaptı. 1939-1950 seneleri arasında Antalya Milletvekili, 1950-1954 seneleri arasındaysa Hatay Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde bulundu. 1969-1975 seneleri arasında da kontenjan senatörü olarak görev yaptı.
1981 – Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’nca yürütülen Milliyetçi Hareket Partisi ve yan kuruluşlarıyla ilgili soruşturmalarda, 36 cinayetin aydınlatıldığı açıklandı.
1981 – İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Askerî Savcılığı, DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk’e işkence yapıldığı iddialarının Doğru değil olduğunu bildirdi.
1984 – Başbakan Turgut Özal, yerel seçimlerle ilgili olarak muhalefet liderlerine sert cevaplar vererek; “Bu seçimin ardından erken seçim gelir diye bekleyenler hayal ediyorlar, avuçlarını yalasınlar” dedi.
1989 – 4. Levent’te bir boya imalathanesinde patlama oldu. 3 bina çöktü, 12 kişi can verdi, 40 kişi de yaralandı.
1989 – İstanbul’da Kadıköy Hal Binası dönüştürülerek, Haldun Taner Tiyatrosu açıldı.
1989 – Süleymaniye Camii’nde bir grup, tekbir getirerek “Salman Rüşdi’ye vefat” sloganlarıyla protesto gösterisi yaptı.
1992 – Zonguldak Kozlu’da grizu faciası; 127 kişi can verdi,147 kişiden umut kesildi. Müfettişlerin hazırladığı raporda işverenin birçok teknik mevzuda ihmalkar ve sorumsuz davrandığı belgelendi.
1993 – Cumhurbaşkanı Özal ile Başbakan Demirel arasında tırmanan gerginliğin devleti yorduğuna dikkati sürükleyen Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Hüsamettin Cindoruk, “Sıfatı olanlar, devlet hayatında üsluplarına dikkat etmelidir” dedi.
1993 – İran hududundan Türkiye’ye girerek Ağrı Dağına yerleşen takribî 300 PKK militanından 38’i, savaş uçaklarının bombardımanı neticeyi can verdi.
1993 – Tarihi Baruthane binası, “Ataköy Yunus Emre Kültür ve Sanat Merkezi” ismiyle hizmete açıldı.
1994 – Öğretim Personelleri Sendikası heyetti.
1994 – Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Heyeti, DEP’li Selim Sadak ve RP’den istifa eden İstanbul Bağımsız Milletvekili Hasan Mezarcı’nın dokunulmazlığını kaldırdı.
1997 – Dünyanın güney yarım küredeki azami binası, Yeni Zelanda’nın Auckland kentindeki Sky Tower, 2 buçuk sene süren inşaatı bitirilerek hizmete açıldı.
2001 – 3-6 Mart tarihleri arasında Hindistan’ın Kalküta kentinde tertip edilen “Seks İşçileri Karnavalı”na, dünyanın çeşitli ülkelerinden katılan 25.000’i seks işçisi olmak üzere, 50.000’in üzerindeki kişi, 3 Mart’ın “Dünya Seks İşçileri Hakları Gnamı” olarak kutlanmasına karar verdi. O gnamdan sonra, 3 Mart dünyanın birçok ülkesinde seks işçilerinin haklarını dile getirdikleri bir onur gnamı olarak kutlanmaya başlandı.
2002 – İsviçre’de millet oylaması sonuçlandı: Birleşmiş Milletler’e abone olmaya “evet” dediler.
2005 – Steve Fossett, hiç durmaksızın ve yakıt ikilometreali yapmaksızın, tek başına bir uçakla, dünya turu atan ilk kişi oldu. Yolculuk 40.234 kilometre idi ve 67 saat 2 dakika sürdü.
2006 – Randy Cunningham, rüşvet kabahatinden 8 sene 4 ay hapis ile 1,8 milyon Dolar para cezasına mahkûm oldu. Savcı on sene ceza istemişti. Bu duruşma kararı, Amerikan tarihinde bir Kongre üyesine verilen azami cezalardan biri.
2008 – Rusya’da Devlet Başkanlığı seçimini, Başbakan Birinci Takviyecisi Dimitriy Medvedev, yüzde 70,28 oranında rey alarak kazandı. Medvedev, 7 Mayıs’ta yemin etti.
DOĞUMLAR
• 1455 – II. João, Portekiz Kralı ö. 1495
1520 – Matthias Flacius, Hırvat Protestan reformcu ö. 1575
1583 – Edward Herbert, İngiliz diplomat, şair ve filozof ö. 1648
1589 – Gisbertus Voetius, Hollandalı teolog ö. 1676
1606 – Edmund Waller, İngiliz şair ö. 1687
1652 – Thomas Otway, İngiliz reyin yazarı ö. 1685
1756 – William Godwin, İngiliz gazeteci, politik filozof ve yazar ö. 1836
1793 – Charles Sealsfield, Amerikalı gazeteci ö. 1864
1797 – Gotthilf Heinrich Ludwig Hagen, Alman fizikçi ve hidrolik mühendisi ö. 1884
1800 – Heinrich Georg Bronn, Alman jeolog ö. 1862
1803 – Alexandre-Gabriel Decamps, Fransız ressamı ö. 1860
1805 – Jonas Furrer, İsviçreli politikacı ö. 1861
1831 – George Pullman, Amerikalı mucit ve sanayici ö. 1897
1833 – Eduard Georg von Wahl, Baltık Alman cerrah ö. 1890
1838 – George William Hill, Amerikalı Astronom ve Matematikçi ö. 1914
1839 – Camsetci Tata, Hint sanayici ö. 1904
1845 – Georg Cantor, Alman matematikçi ö. 1918
1847 – Alexander Graham Bell, İskoç mucit ö. 1922
1857 – Alfred Bruneau, Fransız opera ve diğer müzik bestecisi ve müzik eleştirmeni ö. 1934
1863 – Arthur Machen, Galli yazar ö. 1947
1867 – Adday Şer, Asur kökenli, Siirt Keldani Katolik Kilisesi başpiskoposu ö. 1915
1868 – Alain, Fransız filozof ö. 1951
1869 – William M. Calder, Amerikalı siyasetçi ö. 1945
1869 – Mezîde Kadınefendi, II. Abdülhamid’in eşi ö. 1909
1870 – Géza Maróczy, Macar satranç ustası ö. 1951
1871 – Maurice Garin, Fransız bisikletçi ö. 1957
1873 – William Green, Amerikalı işçi sendikası lideri ö. 1952
1875 – Memmedhasan Hacınski, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı ö. 1931
1876 – David Lindsay, İngiliz yazar ö. 1945
1877 – Jón ?orláksson, İzlanda eski Başbakanı ö. 1935
1882 – Charles Ponzi, İtalyan iş adamı ve dolandırıcı ö. 1949
1883 – František Drtikol, Çek resimci ö. 1961
1886 – Tore Ørjasæter, Norveçli şair ö. 1968
1889 – Émile Henriot, Fransız şair, romancı, denemeci ve edebiyat eleştirmeni ö. 1961
1890 – Norman Bethune, Kanadalı hekim ve hayırsever ö. 1939
1893 – Beatrice Wood, Amerikalı seramik sanatçısı ö. 1998
1894 – Goro Yamada, Japon eski futbolcu ö. 1958
1895 – Matthew Ridgway, Amerikalı asker ve NATO Baş Kumandanı ö. 1993
1895 – Ragnar Anton Kittil Frisch, Norveçli ekonomist ve Nobel Mükâfatı sahibi ö. 1973
1897 – Timofey Vasilyev, Mordovyalı avukat ö. 1939
1898 – Ahmed Muradbegovic, Bosnalı bir yazar, reyin yazarı ve romancı ö. 1972
1911 – Jean Harlow, Amerikalı oyuncu ö. 1937
1924 – Ottmar Walter, Alman futbolcu ö. 2013
1924 – Tomiichi Murayama, Japon siyasetçi
1926 – Lys Assia, İsviçreli şarkıcı ö. 2018
1930 – Ion Iliescu, Rumen politikacı ve Devlet Başkanı
1933 – Lee Radziwill, Amerikalı moda yöneticisi
1937 – Bobby Driscoll, Amerikalı oyuncu ö. 1968
1938 – Bruno Bozzetto, İtalyan çizgi film animatörü
1939 – Hussaini Abdullahi, Nijeryalı üst düzey rütbeli eski asker ve siyasetçi ö. 2019
1951 – Salih Müslim, Suriyeli politikacı
1953 – Zico, Brezilyalı futbolcu ve teknik direktör
1954 – Ali Ağaoğlu, Türk iş adamı
1956 – Zbigniew Boniek, Polonyalı futbolcu
1958 – Miranda Richardson, İngiliz oyuncu
1958 – Mustafa Pehlivanoğlu, Türk idealist 12 Eylül Darbesi’nden sonra idam edilen ilk idealist ö. 1980
1959 – Ira Glass, Amerikalı radyo programcısı
1961 – Perry McCarthy, İngiliz yarışçı
1961 – Safiye Ataman, Türk şarkıcı
1961 – Ümit Özdağ, Türk akademisyen, siyasetçi ve yazar
1962 – Herschel Walker, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusu
1962 – Jackie Joyner-Kersee, Amerikalı atlet
1963 – Hamdi Akın İpek, Türk iş adamı
1963 – Martín Fiz, İspanyol koşucu
1963 – Naci Taşdöğen, Türk sinema, dizi ve tiyatro oyuncusu
1964 – Cem Davran, Türk oyuncu
1966 – Şahap Sayılgan, Türk sinema ve dizi oyuncusu
1970 – Julie Bowen, Amerikalı aktris
1972 – Christian Oliver, Alman oyuncu
1973 – Killa Hakan, Türk Gangsta Rap sanatçısı ve söz yazarı
1977 – Berkun Oya, Türk tiyatrocu
1977 – Ronan Keating, İrlandalı şarkıcı ve Boyzone üyesi
1982 – Jessica Biel, Amerikalı oyuncu
1986 – Mehmet Topal, Türk futbolcu
1986 – Stacie Orrico, Amerikalı şarkıcı
1986 – Sibel Özkan, Türk halterci
1994 – Erdi Gülaslan, Türk basketbolcu
1997 – Camila Cabello, Kübalı-Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı
1991 – Park Chorong, Koreli şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu
VEFATLAR
1111 – I. Boemondo, Antakya Prensi d. 1054
1239 – III. Vladimir Rurikovich, Kiev Prensi d. 1187
1459 – Ausiàs March, Katalan şair d. 1397
1578 – Sebastiano Venier, Venedik Cumhuriyeti’nin 86’ıncı dükası d. 1496
1592 – Michael Coxcie, Flemish ressam d. 1499
1605 – VIII. Clemens, İtalyan Papa d. 1536
1703 – Robert Hooke, İngiliz hezarfeni d. 1635
1706 – Johann Pachelbel, Alman besteci d. 1653
1707 – Alemgir Şah I, Babür İmparatorluğu’nun 6. İmparatoru d. 1618
1717 – Pierre Allix, Fransız Protestan rahip d. 1641
1744 – Jean Barbeyrac, Fransız hukukçu d. 1674
1765 – William Stukeley, İngiliz arkeolog d. 1687
1768 – Nicola Porpora, İtalyan besteci d. 1686
1792 – Robert Adam, İskoç mimar d. 1728
1842 – Ludwig von Westphalen, Prusyalı bir aristokrat d. 1770
1843 – David Porter, Amerikalı amiral d. 1780
1850 – Oliver Cowdery, Amerikalı dini lider d. 1806
1894 – Ned Williamson, Amerikalı beyzbolcu d. 1857
1924 – Viktor von Tschusi zu Schmidhoffen, Avusturyalı ornitolog d. 1847
1927 – J.G. Parry-Thomas, Galli motor yarışçısı d. 1884
1927 – Mihail Petroviç Artsıbaşev, Rus yazar d. 1878
1932 – Eugen d’Albert, Alman besteci d. 1864
1940 – Hüseyinzade Ali Turan, Türk hekim, profesör ve yazar d. 1864
1945 – William M. Calder, Amerikalı siyasetçi d. 1869
1948 – Ferenc Keresztes-Fischer, Macar avukat ve siyasetçi d. 1881
1959 – Lou Castello, Amerikalı oyuncu ve komedyen Abbott ve Costello ikilisinin Costello’su d. 1906
1973 – Adolfo Ruiz Cortines, 47. Meksika Devlet Başkanı d. 1889
1980 – Tayfur Sökmen, Türk politikacı ve Hatay Devleti Cumhurbaşkanı d. 1891
1982 – Georges Perec, Fransız yazar d. 1936
1983 – Georges Remi Hergé, Belçikalı çizer ve çizgi roman şahsiyeti Tenten’in yaratıcısı d. 1907
1987 – Danny Kaye, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve komedyen d. 1913
1991 – İmran Aydın, Türk politik aktivist ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi üyesi d. 1963
1993 – Albert Sabin, Polonya asıllı Amerikalı tıp tahlilcisi Ağızdan uygulanan çocuk felci aşısını geliştirdi d. 1906
1993 – Carlos Montoya, İspanyol flamenco gitaristi d. 1903
1994 – Bilge Olgaç, Türk sinema rejisöri ve senarist ilk ve en çok film sürükleyen kadın rejisör d. 1940
1995 – Howard W. Hunter, Amerikalı dini lider d. 1907
1995 – Mustafa Irgat, Türk şair ve ressam d. 1950
1996 – Marguerite Duras, Fransız yazar d. 1914
1999 – Gerhard Herzberg, Alman asıllı Kanadalı fizikçi ve fiziksel kimyager d. 1904
2001 – Ruhi Sarıalp, Türk atlet d. 1924
2002 – Roy Porter, İngiliz tarihçi d. 1946
2003 – Horst Buchholz, Alman sinema oyuncusu d. 1933
2005 – Rinus Michels, Hollandalı futbolcu ve teknik direktör d. 1928
2006 – Tunç Yalman, Türk oyuncu d. 1925
2008 – Giuseppe Di Stefano, İtalyan opera sanatçısı ve tenor d. 1921
2009 – Yusuf Hayaloğlu, Türk şair d. 1953
2011 – Ümran Baradan, Türk resim ve seramik sanatçısı d. 1945
2013 – Müslüm Gürses, Türk şarkıcı ve oyuncu d. 1953
2014 – Christine Buchegger, Avusturyalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu d. 1942
2014 – Altan Günbay, Türk sinema sanatçısı d. 1931
2016 – Eiji Ezaki, Japon profesyonel güreşçi d. 1968
2016 – Berta Isabel Cáceres Flores, Honduraslı mükâfatlı çevreci, aktivist ve yerli hakları korunucusu d. 1973
2016 – Martin David Crowe, Yeni Zelandalı kriketçi ve yazar d. 1962
2016 – Thanat Khoman, Taylandlı siyasetçi ve diplomat d. 1914
2016 – Sarah Anne Tait, evlilik öncesi soyadıyla Outhwaite, Avustralyalı kürekçi d. 1983
2016 – Ahmet Oktay, Türk şair, yazar ve gazeteci d. 1933
2017 – Raymond Kopa Kopaszewski soyadıyla, Fransız futbolcudur d. 1931
2017 – René Garcia Préval, Haitili agronomist ve siyasetçidir. Kendisi iki kere Haiti başkanlığı görevine seçilerek görev yapmıştır d. 1943
2018 – Sir Roger Gilbert Bannister was a British middle-distance athlete and neurologist who ran the first sub-4-minute mile d. 1929
2018 – David Allen Ogden Stiers, Amerikalı komedyen ve oyuncu d. 1942
2023 – Bozidar Alic, Hırvat oyuncu d. 1954
