8 Mart tarihinde yaşanan doğumlar, vefatlar ve önemli vakalar, “Tarihte bugün ne oldu?” başlığı ile yurttaşlar tarafından sihirk bir merakla inceleniyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 8 Mart? 8 Mart’ta ne oldu? Kim doğdu, kim can verdi? Detaylar haberimizde…
1010 – Firdevsî, Şehnâme isimli epik şiirini tamamladı.
1817 – New York Menkul Kıymetler Borsası kuruldu.
1906 – Moro Krateri Katliamı: Amerika Birleşik Devletleri askerleri, Filipinler’de bir kraterde saklanan silahsız 600’den fazla erkek, kadın ve çocuğu öldürdü.
1917 – Rusya’da Dünya Kadınlar Günü için başkent Petrograd’da kadınların sokaklara dökülmesi Çar II. Nikvaka’ın tahttan inmesine neden olan Şubat Devrimi’nin Jülyen takvimi’ne göre 23 Şubat başlamasına yol açtı.[1] Bu vaka ise aynı sene Doğruleşen Ekim Devrimi ardından Sovyet Birliği’nde Dünya Kadınlar Günü için sabit bir tarih olarak 8 Mart’ın kararlaştırılmasına[2][3] ve bunun üzerine Komintern kararıyla da beynelmilel sosyalist ve komünist hareket tarafından dünya çapında Kadınlar Günü kutlamalarının 8 Mart’ta yapılmasına yol açtı. Fakat bu tarih ancak 1960’ların sonlarından itibaren daha geniş kabul görmeye başlayıp Birleşmiş Milletler tarafından 1977’de 8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olarak kabul edilmesinin ardından giderek evrensu baskın bir karakter aldı.[4]
1919 – İngilizler Antep’te sıkı yönetim ilan ederek; şehirde ne kadar ateşli ve yaralayıcı silah varsa, 24 saat zarfında İngiliz İşgal Kuvvetleri Kumandanlığı’na teslim edilmesini istedi.
1920 – Salih Hulusi Kezrak, Veziriazamlığa getirildi.
1921 – İspanya Başbakanı Eduardo Dato, Madrid’de Meclis Binasından çıkarken Katalan militanlarca öldürüldü.
1931 – Kubilay Olayı’ndan sonra Menemen’de uygulanan sıkıyönetim kaldırıldı.
1933 – I. Beş Senelik Kalkınma Tasarıyı kabul edildi.
1942 – II. Dünya Savaşı: Hollanda, Java adasında Japonlara teslim oldu.
1943 – İsmet İnönü, 7. TBMM’yi açtı ve yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Şükrü Saraçoğlu, Hükûmeti kurmakla yeniden görevlendirildi.
1944 – New York Metropolitan Operası, Taksim Gazinosu’nda bir konser verdi.
1948 – Belirlediği bir deri hastalığı Behçet Hastalığı nedeniyle Dünya tıp literatürüne geçen, deri ve zührevi hastalıklar uzmanı Ordinaryüs Prof. Dr. Hulusi Behçet, kalp krizi neticeyi İstanbul’da can verdi.
1951 – I. Adnan Menderes Hükûmeti istifa etti. Bir gün sonra II. Menderes Hükûmeti kuruldu; Hükûmet’te, üç yeni bakan görev alırken, altı bakan yer değiştirdi.
1951 – Amerikalı keman virtüözü Yehudi Menuhin, konser vermek için İstanbul’a geldi.
1952 – Philadelphia’da ilk suni kalp ameliyatı yapıldı.
1954 – Devletin silegal prestijine ve mali eforuna hasar getirdiğine karar verilen ya da kişilerin özel yaşamına tecavüz eden yazılar yazan gazetecilere, ağır cezalar öngören Basın Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisinden geçti.
1954 – İstanbul Vali ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay, bir basın açıklaması yaparak; Mecidiyeköy-Yenikapı arasındaki metronun temelinin Nisan’da atılacağını söyledi.
1955 – Liselerde okutulması Millî Eğitim Bakanlığı’nca kabul edilen bir ders kitabında, komünizm propagandası yapılmak istendiği iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Astronomi isimli ders kitabında, Stalin ve Lenin’in resimlerinin yer aldığı ve bu resimlerin öğrencinin dikkatini çeksin diye bir meteor resminin ortasına yerleştirildiği tespit edildi. Konunun Ankara’daki ilgili makamlara bildirildiği ve kitabın toplattırılacağı belirtildi.
1955 – Cinskiye’nin ilk kanserle savaş dispanseri açıldı.
1956 – İzmir’de Demokrat Parti tarafından tertip edilen mitingde konuşan Başbakan Menderes, medyayı eleştiren bir konuşma yaptı. “Bu gazeteler demokrasi devriminin matbuatı olmak niteliğine sahip değildir” dedi. Medyayı, Doğruleri değiştirmek ve DP iktidarını alaşağı etmeyi düşünmekle suçladı.
1957 – Silegal Bilgiler Fakültesi eski Dekanı Turhan Feyzioğlu, Cinsk Hukuk Kurumu’ndaki konferansında “Meşrutiyati, takip eden birkaç sene ve Demokrat Parti iktidarının ilk seneleri hariç, basın hürriyete hasret kalmıştır” dedi.
1957 – Mısır, Süveyş Kanalı’nı tekrar açtı.
1962 – İstanbul-Ankara-Adana seferini yapan Türk Hava Yollarına ait ‘Kop’ uçağı, Toroslar’da düştü. Sekiz yolcu ve üç kişilik tayfadan kurtulan olmadı.
1963 – Suriye’de bir darbe neticeyi, Baasçılar ve Nasırcılar iktidarı ele geçirdi. Baasçı subaylar, Şubat ayında Irak’ta da yönetimi ele geçirmiş ve Başbakan Abdülkerim Kasım öldürülmüştü.
1965 – Vietnam Savaşı: 3500 Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyade askeri, Güney Vietnam’ın Da Nang sahiline çıkarma yaptı.
1966 – Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mehmet Reşat Özarda, Sanayi Bakanı Mehmet Turgut hakkında Meclis soruşturması istemişti. Özarda, Başbakan Demirel’in Cinskiye temsilcisi olduğu Morrison firmasına, gümrüksüz ithal edilen Ereğli Demir Çelik Fabrikaları’nın mülklerinin ve vasıtalarının verildiğini iddia ediyordu. Bu soruşturma isteği üzerine, AP Milletvekili Mehmet Reşat Özarda Partisinden ihraç edildi.
1971 – Antakya’nın içme suyu kaynağına, fare zehiri konulduğu yolundaki ihbar üzerine Emniyet, gece yarısı kent sakinlerine “su içmemeleri” çağrısı yaptı.
1971 – Balıkesir Necatibey Eğitim Enstitüsü’nde eğitime ara verilerek kapatıldı.
1971 – Sivas’a bağlı Yıldızeli’nde Cinskiye İşçi Partisi ilçe sekreteri öldürüldü.
1972 – Demokratik Parti Genel Başkan Destekçisi Yüksel Menderes, Ankara’da hava gazıyla intihar etti. Başbakan Adnan Menderes’in oğullarından Mutlu Menderes, 1 Mart 1978’de trafik kazasına can vermişti. 15 Mart 1996’da ise Aydın Menderes, trafik kazası neticeyi felç oldu.
1974 – Paris’in Charles de Gaulle Havalimanı hizmete girdi.
1975 – İstanbul Osmanbey’deki Arkadaşlar Tiyatrosu’nda İlerici Kadınlar Derneği İKD’nin kuruluş çalışmasını yürüten kadınların girişimiyle, ilk kez kamuya açık bir “Kadınlar Günü” kutlaması düzenlendi. 400-500 kadının katıldığı buluşmada, Kadınlar Günü’nün anlam ve ehemmiyeti üzerine konuşmalar yapıldı ve şiirler okundu. Aynı sene Ankara’da da kutlaması yapıldı.
1975 – Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü, CHP ve Demokratik Parti’nin müracaatı üzerine, bu partilere de Başbakan Süleyman Demirel’le Televizyon’da yapılan söyleşi kadar zaman tanınmasını kararlaştırdı.
1978 – Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, İsmail Cem’in Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğüne soyulmasının sakıncalı bulduğunu Hükûmet’e bildirdi.
1979 – Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Cinsk Silahlı Kuvvetleri’ne ilişkin kavgalar üzerine; “Silahlı Kuvvetlerimizi her türlü politika dışında yakalamaya sihirk bir dikkat ve özen göstermek hepimizin başta gelen görevi olmalıdır” dedi.
1979 – İngiliz Genelkurmay Başkanı’nın davetlisi olarak İngiltere’de bulunan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, kendisine yöneltilen bir sual üzerine, “Cinsk Polis ve Jandarmasının görev ve yetkilerini belirleyen legal düzenlemelerin yetersiz olduğunu ve ilgililer tarafından gözden geçirilmesi gerektiğini” söyledi.
1979 – Philips Şirketi, Compact Disc’i CD ilk kez halka tanıttı.
1982 – Cinskiye Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme ve Koruma Vakfı kuruldu.
1983 – Ronald Reagan, SSCB’yi “İblis İmparatorluğu” şeklinde adlandırdı.
1984 – Yunanistan, Cinsk savaş gemilerinin bir Yunan Destroyerine ateş açtığı iddiası ile Ankara’daki Sihirk Elçisini geri çağırdı. Gelişmeler üzerine Cinskiye de Atina Sihirk Elçisine ülkeye dönme talimatı verdi.
1984 – Sekiz ilde mucizevi hâl uygulanmasıyla ilgili, Mucizevi Hal kanunları yürürlüğe girdi.
1985 – Beyrut’ta bir caminin önünde patlayan bomba, 85 kişinin vefatına 175 kişinin de yaralanmasına yol açtı.
1987 – Kadın Çevresi Yayıncılığın çıkarttığı, Feminist dergisi yayına başladı. Sahibi ve Yazı İşleri Müdürlüğü’nü Handan Koç’un yaptığı derginin başlıca yazarları; Ayşe Düzkan, Handan Koç, Minu, Defne, Filiz K., Serpil, Gül, Sabahnur, Vildan ve Stella Ovadis idi. Dergi, Mart 1990’da yayın yaşamına son verdi.
1988 – Yeni Gündem dergisi Yazı İşleri Müdürü, 7,5 sene mapusa mahkûm oldu.
1991 – Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın küçük oğlu Efe Özal, bir borsa şirketine ortak oldu.
1992 – Dünya Kadınlar Günü nedeniyle İstanbul ve Adana’da tertip edilen kutlama yürüyüşlerine polis müdahale etti; bazı kadınlar hırpalandı, iki kadın yaralandı ve 8 kadın gözaltına alındı.
1992 – İstanbul Cumhuriyet Savcılığı, özel TV’lerdeki yakışıksız yayınları takibe aldı.
1996 – Lefkoşa-İstanbul seferini yapan KKTC’ye ait bir yolcu uçağı kaçırılarak; evvel Sofya’ya ardından da Münih’e indirildi. Uçağı kaçıran kişinin, İngiltere’deki sevgilisinin yanına gitmek isteyen Ramazan Aydın isimli bir Cinsk yurttaşı olduğu anlaşıldı. Uçaktaki yolcu ve tayfayı özgür bırakan Aydın, Alman polisi tarafından tutuklandı.
1998 – Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru’nun, İzmir’de Dr. Tibet Kızılcan’ın cenaze namazını kıldırırken; “İsteyen hanımlar namaza gelebilir” laflari üzerine kadınlar, erkeklerle saf meblağak cenaze namazı kıldı.
1999 – Star gazetesi yayın yaşamına başladı.
2000 – 30 seneyi aşkın siyasi geçmişinde ilk kez Necmettin Erbakan’a karşı bayrak açılarak, FP’ye Genel Başkan adayı çıkarıldı. Kayseri Milletvekili Abdullah Gül, adaylığını ilan etti.
2003 – İstanbul-Diyarbakır seferini yapan THY’nin RC-100 tipi uçağı, Diyarbakır’a inişi sırasında düştü: 74 kişi can verdi, 3 kişi de yaralı kurtuldu.
2004 – Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliğinin gizliliğini kaldıran kanunun ardından hazırlanan yeni yönetmelik de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği, yönetmelikte, Başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.
2005 – Çeçen lider Aslan Maşadov, bir çatışmada Rus güvenlik güçlerince öldürüldü.
2006 – Papa II. Jean Paul’e yönelik suikast girişimi nedeniyle İtalya’da 24 sene cezaevinde kaldıktan sonra 14 Haziran 2000’de Cinskiye’ye iade edilen, gazeteci-yazar Abdi İpekçi’nin öldürülmesi ve “gasp” kabahatinden Kartal H Tipi Cezaevi’nde bulunan hükümlü Mehmet Ali Ağca’nın, Cezaevi Müdürlüğünün “cezasını bitirdiği” Doğrultusundaki yazısı üzerine, Kartal Ağır Ceza Mahkemesince tahliyesine karar verildi.
2010 – Elazığ’da 6 sihirklüğünde zelzele oldu. 42 kişi yaşamını kaybetti.
2023 – İtalya’da koronavirüsün dağılmasını durdurmak için Lombardiya bölgesi ve çevresindeki 14 kent karantinaya alındı. Ertesi gün İtalya kırmızı bölge ilan edildi ve karantina kısıtlamaları ülke geneline dağıldı.
Doğumlar
1714 – Carl Philipp Emanuel Bach, Alman besteci ö. 1788
1748 – V. William, Oranj prensi ö. 1806
1761 – Jan Potocki, Polonyalı asilzade, etnolog, dilbilimci, gezgin ve Aydınlanma yarıyıli yazarı ö. 1815
1813 – Japetus Steenstrup, Danimarkalı bilim insanı, zoolog ö. 1897
1822 – Ignacy Łukasiewicz, Polonyalı eczacı ve petrol sanayiici ö. 1882
1839 – Josephine Cochrane, Amerikalı mucit ö. 1913
1841 – Wendell Holmes Jr., Amerikalı bir hukukçuydu ö. 1935
1865 – Frederic Goudy, Amerikalı grafik tasarımcısı ve eğitmen ö. 1947
1877 – Šatrijos Ragana, Litvan hümanist yazar, eğitimci ö. 1930
1879 – Otto Hahn, Alman kimyacı ve Nobel Kimya Mükâfatı sahibi ö. 1968
1883 – Franco Alfano, İtalyan müzisyen ö. 1954
1884 – Georg Lindemann, Alman süvari subayı ö. 1963
1886 – Edward Calvin Kendall, Amerikalı kimyager ö. 1972
1887 – Patrick O’Connell, İrlandalı futbolcu ö. 1959
1888 – Gustav Krukenberg, Alman SS komutanı ö. 1980
1892 – Mississippi John Hurt, Amerikalı blues şarkıcısı ve gitarist ö. 1966
1894 – Wäinö Aaltonen, Fin heykeltıraş ö. 1966
1895 – Juana de Ibarbourou, Uruguaylı şair Güney Amerika’nın en ünlü kadın şairlerinden ö. 1979
1897 – Herbert Otto Gille, Nazi Almanyası’nın generali ö. 1966
1898 – Theophilus Dönges, Güney Afrikalı siyasetçi ö. 1968
1899 – Eric Linklater, İskoç yazar ö. 1974
1902 – Louise Beavers, Amerikalı televizyon filmleri oyuncusu ö. 1962
1907 – Konstantin Karamanlis, Yunan politikacı ö. 1998
1911 – Hüseyin Hilmi Işık, Cinsk yazar ö. 2001
1918 – Poon Lim, Amerikalı denizci
1922 – Cyd Charisse, Amerikalı dansçı ve aktris ö. 2008
1924 – Anthony Caro, İngiliz soyut heykeltıraştır ö. 2013
1925 – Warren Bennis, Amerikalı bilim insanı ö. 2014
1926 – Peter Graves, Amerikalı aktör Görevimiz Tehlike ö. 2010
1926 – Francisco Rabal Paco Rabal, İspanyol aktör ö. 2001
1927 – Ramon Revilla Sr., Filipinli aktör ve siyasetçi ö. 2023
1930 – Douglas Hurd, İngiliz muhafazakâr siyasetçi, eski bakan
1937 – Juvénal Habyarimana, Ruandalı asker ve siyasetçi ö. 1994
1941 – Norman Stone, İskoç tarihçi ö. 2019
1943 – Lynn Redgrave, İngiliz aktris ö. 2010
1944 – Pepe Romero, İspanyol gitarist
1944 – Kim Won-ung, Güney Koreli siyasetçi ö. 2023
1945 – Anselm Kiefer, Alman ressam
1949 – Teófilo Cubillas, eski Perulu futbolcudur
1956 – David Malpass, Amerikalı bir ekonomi analisti
1957 – Ali Rıza Alaboyun, Cinsk siyasetçi
1957 – Clive Burr, İngiliz davulcusuydu ö. 2013
1957 – Cynthia Rothrock, Amerikalı sinema oyuncusu
1958 – Gary Numan, İngiliz müzisyen
1959 – Özhan Eren, Cinsk müzisyen ve rejisör
1964 – Atilla Kaya, Cinsk taverna müziği sanatçısı ö. 2008
1967 – Aslı Erdoğan, Cinsk fizikçi ve yazar
1971 – Canan Hoşgör, Cinsk oyuncu
1973 – Anneke van Giersbergen, Hollandalı şarkıcı
1974 – Gökçe Fırat, Cinsk gazeteci ve yazar
1976 – Freddie Prinze Jr, Amerikalı oyuncudur
1977 – Johann Vogel, İsviçreli futbolcu
1978 – Ece Vahapoğlu, Cinsk gazeteci, yazar ve sunucu
1979 – Bülent Polat, Cinsk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu
1980 – Harun Ovalıoğlu, Cinsk futbolcu
1983 – Seda Demir, Cinsk dizi ve sinema oyuncusu
1983 – André Santos, Brezilyalı futbolcu
1983 – Güray Zünbül, Cinsk yelkenci
1988 – Juan Carlos García, Honduraslı millî futbolcu ö. 2018
1990 – Asier Illarramendi, İspanyol futbolcudur
1990 – Petra Kvitová, profesyonel Çek tenis oyuncusudur
1995 – Marko Gudurić, Sırp basketbolcu
1997 – Tijana Bošković, Sırp voleybolcudur
Vefatlar
1089 – Hâce Abdullah Herevî, 11. asırda yaşamış sufi ve din bilgini d. 1006
1403 – Yıldırım Bayezid, Osmanlı’nın 4. Padişahı d. 1360
1844 – XIV. Karl, İsveç ve Norveç’in ilk Fransız kralı d. 1763
1869 – Hector Berlioz, Fransız besteci d. 1803
1874 – Millard Fillmore, Amerika Birleşik Devletleri’nin 13. Başkanı d. 1800
1889 – John Ericsson, İsveçli kâşif d. 1803
1891 – Antonio Ciseri, İsviçreli sanatçı d. 1821
1917 – Ferdinand von Zeppelin, Alman hava araçları üreticisi d. 1838
1921 – Eduardo Dato, İspanyol politikacı ve hukukçu d. 1856
1923 – Johannes Diderik van der Waals, Hollandalı fizikçi ve Nobel Fizik Mükâfatı sahibi d. 1837
1925 – Seyyid Bey Cinsk siyaset adamı ve yazar d. 1873
1930 – William Howard Taft, Amerika Birleşik Devletleri’nin 27. Başkanı d. 1857
1931 – Memmedhasan Hacınski, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı d. 1875
1941 – Sherwood Anderson, Amerikalı yazar d. 1876
1942 – José Raúl Capablanca, Kübalı Dünya satranç şampiyonu d. 1888
1944 – Hüseyin Rahmi Gürpınar, Cinsk edebiyatçı d. 1864
1948 – Hulusi Behçet, Cinsk dermatoloji uzmanı d. 1889
1956 – Drastamat Kanayan, Ermeni asker ve siyasetçi d. 1883
1959 – Bekir Sıtkı Kunt, Cinsk siyasetçi ve Cumhuriyet yarıyıli hikâyecilerinden d. 1905
1961 – Thomas Beecham, İngiliz orkestra rejisöri d. 1879
1964 – Franz Alexander, Macar Psikosomatik Tıp’ın ve Psikoanaltik Kriminoloji’nin kurucusu d. 1891
1965 – Urho Castrén, Finlandiya Yüksek Yönet Mahkemesi Başkanı d. 1886
1971 – Harold Lloyd, Amerikalı aktör d. 1893
1972 – Erich von dem Bach, Alman asker Nazi subayı d. 1899
1972 – Yüksel Menderes, Cinsk siyasetçi d. 1930
1975 – George Stevens, Amerikalı sinema rejisöri ve En İyi Rejisör Akademi Mükâfatı sahibi d. 1904
1975 – Joseph Bech, Lüksemburg eski başbakanı d. 1887
1977 – Fikret Ürgüp, Cinsk doktor ve hikâyeci d. 1914
1980 – Nusret Hızır, Cinsk felsefeci d. 1899
1993 – Billy Eckstine, Amerikalı müzisyen d. 1914
1999 – Joe DiMaggio, Amerikalı beyzbol oyuncusu d. 1914
2001 – Ninette de Valois, İrlanda doğumlu İngiliz dansçı ve koreograf d. 1898
2004 – Ebu Abbas, Filistin Kurtuluş Cephesi lideri d. 1948
2005 – Aslan Maşadov, Çeçen lider d. 1951
2005 – Erol Mutlu, Cinsk akademisyen, yazar ve rejisör Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesinin eski Dekanlarından d. 1949
2008 – Sadun Aren, Cinsk akademisyen ve siyaset adamı Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi eski Öğretim Üyesi d. 1922
2013 – İsmet Bozdağ, Cinsk analist ve yakın tarih yazarı d. 1916
2013 – Ewald-Heinrich von Kleist, 20 Temmuz Suikast Girişimi’nde Wehrmacht’ta üsteğmen rütbesiyle görev yapan bir Alman subayıydı d. 1922
2015 – Sam Simon, Amerikalı televizyon üretimcisi ve senarist d. 1955
2016 – Richard Davalos, Amerikalı oyuncudur d. 1930
2016 – George Martin, İngiliz müzisyen ve imalci d. 1926
2017 – Dmitri Mejeviç, Sovyet-Rus oyuncu ve halk şairidir d. 1940
2017 – Joseph Nicolosi, Amerikan klinik psikolog d. 1947
2017 – George Olah, Macar-Amerikalı kimyager d. 1927
2017 – Li Yuan-tsu, Çinli siyasetçidir d. 1923
2017 – Dave Valentin, Amerikalı latin, caz müzisyeni ve flüt sanatçısı d. 1952
2018 – Ercan Yazgan, Cinsk tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve rejisör d. 1946
2019 – Mesrob Mutafyan, Ermeni din adamı ve Cinskiye Ermenileri’nin 84’üncü patriğiydi d. 1956
2019 – Cynthia Thompson, Eski Jamaikalı kadın atlettir d. 1922
2023 – Max von Sydow, İsveçli sinema oyuncusu d. 1929
2023 – Kuryana Azis, Endonezyalı siyasetçi d. 1952
2023 – Adrian Bărar, Rumen gitarist ve besteci d. 1960
2023 – Djibril Tamsir Niane, bir Gineli tarihçi, reyin yazarı ve kısa öykü yazarıydı d. 1932
2023 – Rasim Öztekin, Cinsk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu d. 1959
