9 Mart tarihinde yaşanan doğumlar, vefatlar ve önemli hadiseler, “Tarihte bugşöhret ne oldu?” başlığı ile yurttaşlar tarafından büyük bir merakla inceleniyor. Peki, tarihte bugşöhret ne oldu 9 Mart? 9 Mart’ta ne oldu? Kim doğdu, kim can verdi? Detaylar haberimizde…
1621 – İstanköylü Çelebi Güzelce Ali Paşa, veziriazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
1764 – Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Sırçaii, ibadete açıldı.
1788 – NGC 2841 çubuksuz helezoni gökadası bulundu.
1796 – Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
1814 – Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir yarıyılda, Viyana Kongresi toplandı.
1842 – Giuseppe Verdi’nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kere Milano’da sahnelendi.
1908 – İtalyan futbol kulübü, FC Internazionale Milano heyetti.
1913 – Adapazarı İslam Ticaret Bankası heyetti. 31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.
1923 – Sovyet lideri Lenin, geçirdiği felç neticeyi konuşma yeteneğini kaybetti.
1929 – İstanbul’da “Matbaacılık Mektebi” açıldı.
1930 – Atatürk, Antalya Müzesi’ni gezdikten sonra, Aspendos’ta incelemelerde bulundu.
1935 – Hitler, yeni bir hava güçleri oluşturacağını ilan etti.
1943 – Şükrü Saracoğlu’nun Başbakanlığındaki 13. Türkiye Hükûmeti istifa etti ve yine Şükrü Saracoğlu Başbakanlığında 14. Türkiye Hükûmeti heyetti.
1945 – Filistin’den gelen 36 bin diş fırçası pikanuna sürüldü.
1952 – Amerika Birleşik Devletleri’ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem ismi altında kozmetikler pikanuna sürdü.
1954 – Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası; Meclis’te yaptığı bir konuşmada Yazı İşleri Müdürleri için “baldırı üryan” tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük’ü, Meclis’e ve DP Genel Başkanlığı’na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
1954 – Yayın yoluyla kabahat işleyenlere ağır cezalar getiren yasa, Meclis’ten çıktı.
1955 – Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi’nce, idama mahkûm edilen Sovyet ajanları, İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
1956 – Kıbrıs Rum Cemiyetinin lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından Seyşel Adaları’na sürgüne gönderildi.
1956 – Ali Sami Yen Stadyumu, Galatasaray’a devredildi.
1957 – Türk ordusunun ilk kadın hekim subayı Sema Aran, teğmen rütbesiyle göreve başladı.
1959 – Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak emeliyle kurulmuş olan EOKA, İngiltere’nin önerisini kabul etti; Georgios Grivas çekildi.
1961 – Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, “Meclis teklif ederse Cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?” sualine, “Meclis değil, millet teklif ederse hizmete hazırım” dedi.
1965 – Zonguldak Kömür Firmalari direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar isimli işçiler öldürüldü. Zonguldak Kozlu’daki Ereğli Kömür İşletmesi’nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve Hükûmetin yasasız saymasına karşın greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler.
1967 – Gölcük Tersanesi’nde “TCG Berk D-358” isimli refakat fırkateyninin üretimine başlandı. Türkiye’nin kendi imkânlarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin üretimi, 1971 senesinde tamamlandı.
1971 – 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel’in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
1971 – Başsavcılık, Millî Nizam Partisi’nin MNP kapatılması istemiyle Tüzük Mahkemesi’ne başvurdu.
1971 – Güvenlik güçlerinin denetimi altındaki ODTÜ’de Mütevelli Heyeti’nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü, görevinden istifa etti.
1971 – Türk Silahlı Güçleri tarafından, başarısız bir askeri darbe teşebbüsü yapıldı.
1974 – İşverenlerin, Sosyal Sigortalar Kurumuna 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
1978 – Nurettin Ersin, Kara Güçleri Komutanlığı’na atandı.
1979 – 7 kişiyi öldürmekten maznun sağ eylemci Veli Can Oduncu, 16 seneye mahkûm oldu.
1983 – Görevini makûsa kullanmaktan Yüce Divan’da yargılanmakta olan eski Bayındırlık Bakanı Selahattin Kılıç beraat etti.
1983 – Belgrad hücumu: Türkiye’nin Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gşöhret sonra can verdi. Hücumu Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.
1984 – Turgut Özal, Türk Ceza Kanunu’nda siyasi kabahat olmadığını söyledi.
1986 – Muzır Neşriyat Yasası’na ilişkin yargılamaları cevaplayan Başbakan Turgut Özal, “Bu kanuna muzır diyen muzırdır” dedi.
1991 – Basın işkolunda kriz: Asil Nadir hakkında İngiltere’de açılan soruşturma nedeniyle; Kıbrıslı iş insanının sahip olduğu Günaydın gazetesi’nde, 350’den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesi’nde, 188 kadrolu ve 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları, 400 olan çalışan rakamını, 300’e indirdi. Çevirmen gazetesi de, çalışanların ücretlerini ve ikramiyelerini ödeyemedi.
1992 – Türk savaş uçakları, Kuzey Irak’taki iki PKK kampını bombaladı.
1995 – TBMM Malvarlığını Araştırma Komisyonunun Almanya’da bulduğu belgeler, RP’li Süleyman Mercümek’in Türkiye’de yönettiği paranın toplam 17 milyon Mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.
1996 – 1990 senesinde öldürülen gazeteci Çetin Emeç’i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi mesulü İrfan Çağırıcı, İstanbul’da yakalandı.
2000 – Güney Kore’de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, fazla yorgunluk ve stresten can verdi.
2003 – Siirt’te yapılan milletvekili ara seçimlerinde, iktidardaki AK Parti’nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da TBMM’ye girdi.
2004 – İstanbul’da bir restorana yapılan bombalı hücum neticesinde 5 kişi yaralandı.
2007 – İsviçre’de, Ermeni çevrelerinin soykırım iddiasının inkarını kabahat sayan kanunu ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan Mahkemesi, 6 Mart’ta başlayan mahkemeler sonunda bugşöhret verdiği kararda, Perinçek’i 90 gşöhret hapis cezası karşılığında her gnamı 100 İsviçre Frangı takribî 115 Yeni Türk Lirası olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki sene tecil etti.
2023 – Demokrasi ve Atılım Partisi heyetti.
Doğumlar
1454 – Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı ö. 1512
1564 – David Fabricius, Friz Acemi astronom, kartograf ve Lüteriyan teologu ö. 1617
1568 – Aloysius Gonzaga, İsa Cemiyeti ’nin üyesi ve bir İtalyan aristokrattı ö. 1591
1737 – Josef Mysliveček, Çek besteci ö. 1781
1749 – Honoré Gabriel Riqueti de Mirabeau, Fransız politikacı ö. 1791
1753 – Jean-Baptiste Kléber, Fransız general ö. 1800
1763 – William Cobbett, İngiliz gazeteci ö. 1835
1814 – Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam ö. 1861
1850 – Hamo Thornycroft, Britanyalı heykeltıraş ö. 1925
1856 – Edward Goodrich Acheson, Amerikalı kimyacı ö. 1931
1877 – Emil Abderhalden, İsviçreli biyokimyacı ve fizyolog ö. 1950
1881 – Ernest Bevin, İngiliz devlet adamı ö. 1951
1883 – Umberto Saba, İtalyan şair ve romancı ö. 1957
1886 – Werner Kempf, Nazi Almanyası’nın panzer generali ö. 1964
1890 – Vyaçeslav Molotov, Rus siyasetçi ö. 1986
1892 – Mátyás Rákosi, Macar komünist lider ö. 1971
1892 – Walter Miller, Amerikalı sessiz film oyuncusu ö. 1940
1895 – Albert Göring, Alman iş insanı ö. 1966
1896 – Robert McAlmon, Amerikalı yazar, şair ve yayıncı ö. 1956
1910 – Samuel Barber, Amerikalı besteci ö. 1981
1918 – George Lincoln Rockwell, Amerikalı fazla sağcı bir siyasi aktivist ve Amerikan Nazi Partisi’nin kurucusuydu ö. 1967
1918 – Mickey Spillane, Amerikalı roman yazarı ö. 2006
1919 – Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı ö. 2011
1923 – Walter Kohn, John A. Pople ile birlikte 1998 Nobel Kimya Mükâfatı sahibi Amerikalı fizikçi ö. 2016
1928 – Keely Smith, Amerikalı Grammy mükâfatlı kadın pop ve caz müziği şarkıcısıdır ö. 2017
1929 – Hugh Desmond Hoyte, Guyanalı siyasetçi ö. 2002
1929 – Muhammed Zillurrahman, eski Bangladeş devlet başkanı ö. 2013
1930 – Ornette Coleman, Amerikalı caz müzisyeni ö. 2015
1934 – Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot ö. 1968
1934 – Joyce Van Patten, Amerikalı oyuncudur
1940 – Raúl Juliá, Porto Rikolu bir oyuncudur ö. 1994
1942 – John Cale, Galli müzisyen, besteci, şarkıcı ve albüm üretimcisi
1943 – Bobby Fischer, Amerikalı satranç şampiyonu ö. 2008
1945 – Dennis Rader, Amerikan seri katil
1945 – Robin Trower, bir İngiliz rock gitaristi
1946 – Alexandra Bastedo, İngiliz oyuncu ve aktivist ö. 2014
1946 – Warren Skaaren, Amerikalı film üretimcisi ve senaryo yazarıdır ö. 1990
1946 – Bernd Hölzenbein, Alman millî futbolcudur
1947 – Keri Hulme, Yeni Zelandalı romancı, şair ve kısa hikaye yazarı ö. 2023
1948 – Emma Bonino, İtalyan siyasetçidir
1950 – Etyen Mahçupyan, Türk gazeteci ve yazar
1954 – Carlos Ghosn, Lübnan asıllı Brezilyalı-Fransız iş adamı
1954 – Bobby Sands, Kuzey İrlandalı siyasetçi ve Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu üyesi ö. 1981
1958 – Linda Fiorentino, ABD’li bir oyuncu
1959 – Takaaki Kajita, Japon fizikçidir
1960 – Elsa Cayat, Fransız psikiyatr, psikanalist ve köşe yazarı ö. 2015
1960 – Željko Obradović, Sırp basketbol koçu ve oyuncusu
1963 – Jean Marc Vallée, Kanadalı film rejisöri, senarist ve üretimci ö. 2023
1964 – Juliette Binoche, Fransız oyuncu
1964 – Valérie Lemercier, Fransız aktris, şarkıcı, film rejisöri ve senarist
1968 – Youri Djorkaeff, Fransız eski millî futbolcudur.
1974 – Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci
1975 – Juan Sebastián Verón, Arjantinli futbolcu
1975 – Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
1977 – Atılay Uluışık, Türk tiyatro ve dizi oyuncusu
1978 – Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
1979 – Oscar Isaac, Guatemalalı oyuncu ve müzisyen
1979 – Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi
1980 – Matthew Gray Gubler, Amerikalı oyuncu
1980 – Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
1983 – Clint Dempsey, Eski Amerikan profesyonel futbol oyuncusu
1983 – Emre Kızılırmak, Türk oyuncu ve model
1984 – Abdoulay Konko, Fasasıllı Fransız futbolcudur
1985 – Pastor Maldonado, Venezuelalı Formula 1 pilotu
1987 – Bow Wow, Amerikalı rapçi ve oyuncu
1989 – Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı, dansçı ve tanıtım modeli
1990 – Daley Blind, Hollandalı futbolcu
1990 – YG, Amerikalı rapçi
1993 – Suga Min Yoon-gi, Güney Koreli rapçı ve BTS grubu üyesi
1998 – Soojin Soe Soo-jin, Güney Koreli şarkıcı, dansçı GI-DLE grubu eski üyesi
2000 – Khabane Lame, Senegalli-İtalyan bir TikTok video şöhretlisidir
Vefatlar
886 – Ebû Maşer el-Belhî, Fars astronom d. 785
1444 – Leonardo Bruni, İtalyan hümanist, tarihçi, devlet adamıdır d. 1370
1463 – Bolognalı Katerina, İtalyan rahibe, mistik, tarikat kurucusu, yazar, hoca ve ressam d. 1413
1661 – Jules Mazarin, İtalyan siyasetçi d. 1602
1791 – Jean-André Venel, İsviçreli hekim d. 1740
1821 – Nicholas Pocock, İngiliz sanatçı d. 1740
1823 – Hans Conrad Escher von der Linth, İsviçreli bilim insanı, inşaat mühendisi, iş insanı, haritacı, ressam ve politikacı d. 1767
1825 – Anna Laetitia Barbauld, İngiliz yazar d. 1743
1836 – Destutt de Tracy, Fransız filozof ve ideoloji fikrinin lider ismi d. 1754
1847 – Mary Anning, Britanyalı fosil koleksiyoncusu, fosil taciri ve paleontolojist d. 1799
1851 – Hans Christian Ørsted, Danimarkalı fizikçi ve kimyager d. 1777
1873 – Jules Bourcier, Fransız doğa bilimci ve sinek kuşu uzmanı d. 1797
1888 – I. Wilhelm, Prusya Kralı ve ilk Alman İmparatoru d. 1797
1895 – Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar d.1836
1897 – Cemaleddin Efganî, İranlı aktivist ve düşünür d. 1838
1925 – Willard Metcalf, Amerikalı sanatçı d. 1858
1947 – Evripidis Bakircis, Yunan subay ve politikacı d. 1895
1952 – Aleksandra Kollontay, Sovyet yazar d. 1872
1956 – Ali Ekber Dihhoda, İranlı dil bilgini d. 1879
1958 – Goro Yamada, Japon eski futbolcu d. 1894
1964 – Paul von Lettow-Vorbeck, Alman general d. 1870
1965 – Ömer Altuğ, Türk bestekâr d. 1907
1967 – Vala Nureddin, Türk gazeteci ve yazar d. 1901
1970 – Doris Doscher, Amerikalı aktris ve model d. 1882
1981 – Max Delbrück, Alman biyolog ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Mükâfatı sahibi d. 1906
1983 – Ulf von Euler, İsveçli fizyolog ve Nobel Tıp Mükâfatı sahibi d. 1905
1988 – Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı d. 1904
1988 – Stefan Ryniewicz, Polonyalı diplomat ve müsteşar d. 1903
1989 – Robert Mapplethorpe, Amerikalı resim sanatçısı d. 1946
1992 – Menahem Begin, İsrailli politikacı ve Nobel Barış Mükâfatı sahibi d. 1913
1994 – Charles Bukowski, Amerikalı yazar ve şair d. 1920
1994 – Fernando Rey, İspanyol oyuncu d. 1917
1996 – George Burns, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve En İyi Dayanakçı Erkek Oyuncu Akademi Mükâfatı sahibi d. 1896
1997 – Jean-Dominique Bauby, Fransız gazeteci ve yazar göz kapakları desteğiyle yazdırdığı Kelebek ve Dalgıç Giysisi romanının yazarı d. 1952
1997 – The Notorious B.I.G., ABD’li rapçı d. 1972
2004 – Albert Mol, Hollandalı sanatçı d. 1917
2007 – Brad Delp, Amerikalı rock müzisyeni d. 1951
2013 – Max Jakobson, Fin diplomat ve gazeteci d. 1923
2015 – Florence Arthaud, Fransız yelken sporcusu ve denizci d. 1957
2015 – H. H. ter Balkt, Hollandalı şair d. 1938
2015 – Jiří Matoušek, Çek matematikçi d. 1963
2015 – Sırçaille Muffat, Fransız serbest stil yüzücü d. 1989
2015 – Windell D. Middlebrooks, Amerikalı oyuncudur d. 1979
2015 – Frei Otto, Alman mimar ve inşaat mühendisidir d. 1925
2015 – Alexis Vastine, Fransız boksör d. 1986
2016 – Jon English, İngiliz-Avustralyalı şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve oyuncu d. 1949
2016 – Robert Horton, Amerikalı oyuncudu d. 1924
2016 – Yaşar Kaya, Türk siyasetçi d. 1938
2017 – Anthony Delhalle, Fransız motosiklet yarışçısı d. 1982
2017 – Howard Hodgkin, İngiliz grafiker ve ressam d. 1932
2018 – Chris Gedney, Amerikan kolej ligi ve profesyonel ligde oynayan Amerikan futbolcusudur d. 1970
2018 – Oskar Gröning, Auschwitz toplama kampında konuşlu bir Alman eski SS-Unterscharführer d. 1921
2018 – Oğuz Türkmen, Türk gazeteci d. 1939
2019 – Jed Allan, Amerikalı oyuncu ve televizyon sunucusu d. 1935
2019 – Alberto Bucci, İtalyan basketbol alıştırmanı ve yönetici d. 1948
2019 – Chokoleit, Filipinli oyuncu, komedyen ve televizyon sunucusudur d. 1970
2019 – Bernard Dadié, Fildişi Sahilli yazar, şair ve siyasetçi d. 1916
2019 – Vladimir Etuş, Rus-Sovyet erkek sinema ve dizi oyuncusu d. 1922
2019 – Jadwiga Janus, Polonyalı heykeltıraş d. 1931
2023 – John Bathersby, Avustralya Roma Katolik Kilisesine bağlı başpiskopos d. 1936
2023 – Anton Coppola, Amerikalı orkestra şefi, yazar, rejisör ve bestecidir d. 1917
2023 – Italo De Zan, İtalyan bisiklet yarışçısıdır d. 1925
2023 – José Jiménez Lozano, İspanyol yazar ve gazeteci d. 1930
2023 – Lee Cha-su, Güney Koreli siyasetçi ve aktivis d. 1957
2023 – Şevket Kazan, Türk avukat, siyasetçi ve eski Adalet Bakanı d. 1933
2023 – Muhammed Rıza Rahçemeni, İranlı hekim, bilim insanı ve reformcu siyasetçi d. 1952
2023 – Agustín Alberto Balbuena, Arjantinli futbolcu d. 1945
2023 – Steven Spurrier, İngiliz şarap eleştirmeni, yazar ve şarap tüccarıydı d. 1941
2023 – Isela Vega, Meksikalı aktris, söz yazarı ve film üretimcisi d. 1939
2023 – Jiří Ventruba, Çek beyin cerrahı ve siyasetçi d. 1950
2023 – Aijaz Ahmad, bir Hint, Marksist edebiyat teoricisi d. 1941
2023 – Justice Christopher, Nijeryalı millî futbolcudur d. 1981
2023 – Hilman Hariwijaya, Endonezyalı yazar ve romancı d. 1964
2023 – Murat Özer, Türk sinema eleştirmeni d. 1966
