Baki Mahmut Abdülbaki Biyografisi
Türk divan edebiyatının büyük şairlerinden bkocamandır.
Baki Mahmutİstanbul’da doğdu. Asıl ismi Mahmud Abdülbaki’dir. Çocukluğunda serac camilerde kandillerin yakılmasından sorumlu kimse çıraklığı yapmıştır. Baki’nin babası Mehmet Efendi Fatih Camii’nde müezzinlik yapardu. Medrese öğrenimi gördü. Zamanının ünlü şair ve bilim adamlarıyla görüştü. Onlardan dersler aldı. 18-19 yaşlarında iken artık ünlü bir şair olmuştu. Marifetiyle çevresinin ilgisini çekti. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, III. Murat, III. Mehmet ve Smektepli Mehmet Paşa gibi yarıyılın en yüksek bireylerinin desteğini kazandı.
1554 senesinde Kanuni Sultan Süleyman ’ın Doğu Seferi’nden dönüşünde Kanuni Sultan Süleyman‘a sunduğu bir kaside ile onun ilgisini çekti.
1564 ’te padişahın btebaayı ile mülazim olarak evvel Siİivri Piri Paşa Medresesi ’ne, ertesi yaşa Medresesi müderrisliğine atandı. Böylece İstanbul ’da meslek yaşamına başlayan Baki, Kanuni Sultan Süleyman ’a sunduğu kasideler ile edebiyattaki namını ve yerini de pekiştirdi.
Medrese öğrenimini bitirdikten sonra İstanbul medreselerinde müderrrislik yapmaya başladı. Mekke, Medine ve istanbul yüksek kadılıkları yaptı. Anadolu ve Rumeli kazaskerliklerinde bulundu. Şeyhülislâm olmak arzusuna bir cinsli erişemedi. Tercümeler yaptı.
Sultanü’ş-Şu’ârâ Şairlerin Sultanı olarak anıldı. Aşk, yaşamanın zevki ve doğa, şiirlerinin başlıca mevzularıdır. Dil kullanımında çok marifetlidir. Genellikle din dışı mevzuları işlemiştir. Bakî, cümbüşe, yaşamaya düşkün bir şairdir. Ona göre, insan ömrü çok kısadır; bu kısacık ömür elden geldiğince zevk ve cümbüşle geçirilmelidir. Herkesin kolayca anlayacağı sade şiirden hoşlanmayan Bakî, duygu ve düşüncelerini olduğu gibi fakat nükteli ve sanatlı bir biçimde ifade eder. Fuzuli ’den sonra 16.yüzyıl divan edebiyatının en büyük şairlerindendir.
Eserlerinden bkocaman da Kanuni Sultan Süleyman‘ın 1566 senesinde ölümü üzerine yazdığı “Mersiye-i Hazret-i Süleyman Han” isimli Kanuni mersiyesidir. Bu mersiye terkib-i bend biçiminde yazılmış; hem teknik olarak güçlü yapısı hem de uyumu ve yarıyılın ruhunu, özellikle edebiyat stilini, hoş bir biçimde ifade ettiği için en ünlü mersiyelerden birisi olmuştur.
Süleyman ’dan sonra tahta çıkan II.Selim ’e bir cülus kasidesi sundu, ama yükselişlerini kıskananların etkisiyle birkaç ay sonra Murad Paşa Medresesi ’ndeki görevinden alındı. Uzun süre işsiz kaldıktan sonra, 1569 ’da Mahmud Paşa Medresesi ’ne ve Eyüp Medresesi ’ne atandı. Münşeatü ’s Selatin yazarı Feridun Bey ’in aracılığıyla Sadrazam Smektebi Mehmed Paşa ’nın korumasına giren Baki, 1573 ’te sahn müderrisi oldu ve aynı sene padişahın özel buluşmalarına çağrılmaya başladı. II.Selim ’in birkaç gazelini tahmis etti; ayrıca muhtelif vesilelerle ona methiyeler yazdı. III.Murad tahta çıktıktan sonra da yerine gözetti ve 1575 ’te Süleymaniye Medresesi müderrisliğine yükseltildi.
Aynı sene kendisini kıskananların, Nami ’nin bir gazelini tahrif ederek ona mülk etmeleri ve bu gazelde III.Murad aleyhinde bir ima bulunması sebebiyle görevden alındı. Bunun Doğru olmadığının kanıtlamasıyla sürgünden kurtulmasına rağmen, 1576 ’da Edirne ’de Selimiye Medresesi müderrisliğine soyularak İstanbul ’dan uzaklaştırıldı.
1579 ’da Mekke kadılığına, 1580 senesinde de Medine kadılığına sevk edildi. 1581 ’de görevden alındı ve İstanbul ’a döndü. 1584 ’te İstanbul kadılığına getirildi. 1586 ’da Anadolu kazaskeri, 1591 ’de de Rumeli kazaskeri oldu.
Baki, 1600 senesinde İstanbul ’da can verdi.
Eserlerinden Bazıları :
Dîvân 4508 beyitlik, en ehemmiyetli eseri
Fazâ’ilü’l-Cihad
Fazâil’i-Mekke
Hadîs-i Erbain Tercümesi
Kanuni Mersiyesi
Şiirleri :
Hoşlukta Sen Muhteşem…Kederde Ben…
Aşk Sultanının Fermanlı Kölesi
Naz Sana, Niyaz Bize Ey Sevgili!..
Ayağının Toprağına Yıldızlar Dökülen Sevgili…
Yedi İklim Dört Köşe…
Aşk Fenini Üstadı
Gel Ey Saki!..
Hem Vallahi, Hem Billahi…
Hoşlar Seyrine Varalım, Bayram Bugün!..
Mevki ve Makam; Çer ve Çöp…
