Dario Fo Biyografisi
1997 senesinde Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı isimli oyunuyla Nobel Edebiyat Mükâfatı kazanmıştır.
Dario Fo, 24 Mart 1926 tarihinde İtalya, Sangiano ’da Felice Fo ve Pina Rota Fo çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Babası lokomotif sürücüsü bir makinist idi. Fulvio isminde bir erkek kardeşi vardır. Kız kardeşi Bianca Fo Garambois de bir yazardır. 1940 senesinde eğitimi için Milan ’a taşındı. Brera hoş sanatlar akademisinde okudu.
1952 senesinde Milano’da tiyatro oyunculuğuna başladı.
İtalyan reyin yazarı, rejisör, mim oyuncusu ve tiyatro yöneticisi. Gösterileri aktüel meselelerden kaynaklandığı için tiyatro karikatürcüsü, cemiyetsel ajitatör ve radikal palyaço olarak da nitelenmiştir. Evvelleri minik kabare ve tiyatrolar için yergili revüler yazımında bir metin yazarına dayanak etti. Oyuncu Franca Rame ile evlendikten sonra 1959’da karısıyla birlikte Dario Fo- France Rame Topluluğu’nu kurdu.
Eşi ile birlikte “Canzonissima” isimli televizyon programında sundukları komik skeçlerle kısa zamanda tanındı. Zamanla siyasal bir ajit-prop tiyatrosu geliştirdiler. Çoğu defa küfürlü ve sarih saçık da olsa oyunları esasta commedia dell’arte geleneğine katlanıyordu ve Fo’nun deyişiyle “resmi olmayan solculuk”la kaynaşmıştı.
Dario Fo ve eşi Franca Rame 1968 senesinde İtalyan Komünist Partisi’yle bağları olan Yeni Sahne isimli bir başka topluluk kurdular. 1970 senesinde ise Millet Tiyatrosu Topluluğu ile fabrika, park, spor alanı gibi milletin toplu olarak bulunduğu yerleri dolaccidentale di un anarchico 1974; Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı, 1990 ve Non si paga, non si paga! 1974; Ödemiyoruz, Ödeyemeyeceğiz! gibi oyunları çok yakalandı. Bir oyuncu olarak Fo en çok, tek başına bir kabiliyet gösterisi yaptığı Mistero Buffo’daki 1973 rolüyle tanındı. Her izleyici topluluğu önünde değişecek kadar güncelliğe katlanan bu eser ortaçağ gizem oyunlarının modern bir uyarlamasıdır.
1997 senesinde Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı isimli oyunuyla Nobel Edebiyat Mükâfatı kazanmıştır. Oyunları çoğu zaman skandal olarak nitelendirildi ve sahnede bile hapsedildi.
Dario Fo ’nun çalışmaları; Türkiye, Arjantin, İsveç ve Yugoslavya, Şili, İngiltere, Hollanda, Polonya, Romanya, Güney Afrika, Güney Kore, İspanya, Sri Lanka, dahil olmak üzere 30 dile çevirisi yapılmıştır.
Dario Fo, 1954 senesinde İtalyan tiyatro oyuncusu Franca Rame ile evlendi. 29 Mayıs 2013 tarihinde eşi ölüm etti. Jacopo Fo d.31 Mart 1955 isminde bir oğlu vardır.
Dario Fo son senelerde, İtalya’da sistem karşıtı 5 Yıldız Hareketi’ne güçlü destek veriyor, Renzi hükümetini de ağır şekilde eleştiriyordu. Kendisini ateist, Marksist-Leninist olarak belirleyen Fo son senelerde siyaset dünyasında da aktifti. İtalya’daki “değişim hareketi” 5 Yıldız Hareketi’ne güçlü destek veren Dario Fo, hareketin bir mitinginde yaptığı konuşmada “Her şeyi altüst edin! Biz yapamadık, siz yapın!” demişti.
Dario Fo, 13 Ekim 2016 tarihinde 90 yaşına can verdi.
Mükâfatlari :
1981 – Sonning Mükâfatı
1986 – Obie Mükâfatı
1997 – Nobel Edebiyat Mükâfatı kazandı . Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı isimli oyunuyla
1997 – İtalya Kültür ve Sanat Altın Madalyası Devlet madalyası
Önemli Yapıtlari :
1960 – iki Tabancası Vardı ve Gözleri Siyah – Beyazdı
1969 – Biri Herkes için, Hepsi Biri için!
1970 – Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı
1974 – Ödemiyoruz! Ödemeyeceğiz!
1978 – Bir Dişi Kaplanın Hikâyesi
1989 – Papa ve Cadı
1984 – Elisabeth, Kazara Kadın
1998 – imdat, Millet Geliyor!
1997 – Oyuncunun El Kitabı
2004 – ilk Yedi Sene
Yapıtlari :
1958 – Un morto da vendere Satılık Corpse
1958 – Sigara tutti i nuocere vengono ladri Erdemli Hırsız
1959 – Gli arcangeli olmayan giocano al Flipper
1960 – Aveva nedeniyle pistole con gli occhi bianchi e neri
1961 – Chi Ruba un piede è fortunato in amore
1963 – Isabella, tre caravelle e un cacciballe
1967 – La signora è da buttare Lady Out Throw
1968 – Grande pantomima con BANDIERE e pupazzi piccoli i medi Bayraklar ve Minik ve Orta ölçekli Puppets Grand Pandomim
1968 – Morte e resurezione di un Pupazzo Vefat ve Kuklanın Kıyamet
1969 – Mistero Buffo Komik gizem
1969 – Şehir padrone 1.000 conosce operaio: başına questo lui è il padrone
1969 – Legame saf che io tanto spacco tutto lo stesso
1970 – Bir niente Vorrei morire stasera se dovessi pensare che non è servito
1970 – Morte accidentale di un anarchico Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı
1971 – Tutti uniti!Tutti insieme!Ma scusa, quello olmayan è il padrone?
1972 – Fedayn
1972 – Bir Arap Kadın Konuşuyor
1973 – Mamma Togni
1973 – Şili Millet Savaşı
1974 – Porta e Belli contro il potere
1974 – Non Si Paga!Sigara Si Paga !
1975 – Il Fanfani rapito
1976 – La esrar della mamma è la più bella
1977 – Parliamo di donne
1977 – Tutta casa, letto e chiesa
1977 – Il risveglio Waking Up
1977 – Una donna tutta sola
1977 – La mamma fricchettona
1977 – Aynı Hikaye
1977 – Medea
1977 – l’Uomo incintohamile adam
1978 – La Storia della tigre bir Tiger Masalı
1981 – Clacson, trombette e pernacchi Trumpets ve Frambuaz
1983 – Coppia aperta, yarı spalancata Sarih Çift
1983 – Lo stupro Tecavüz
1983 – Il candelaio Candlestickmaker
1984 – Elisabetta: caso una donna başına Benndan
1985 – Manuale minimo dell’attore Ticaret hileci, 1991
1985 – Hellequin, Harlekin, Arlecchino
1986 – Francesca kaçirip
1987 – Bebek İsa’nın ilk mucizesi
1989 – Lettera dalla Cina Çin Mektubu
1989 – Qu Hikayesi
1989 – Il ricercato
1989 – Il Papa e la strega Papa ve Cadı
1990 – Zitti!Stiamo precipitando!
1992 – Johan Padan ve Amerika Keşfi
1992 – Settimo: ruba un po ‘hayır meno.2
1993 – Mamma!Ben! Sanculotti
1994 – Sesso?Teşekkürler, gradire başına tanto!
1995 – Leonardo: Uçuş, Sayım ve Amours
1997 – Il diavolo con le Zinne Boobs ile İblis
2003 – İki Başlı Anomali
2009 – Francis Kutsal Jester
Kitapları :
Kadın Oyunları I – On Bir Reyin
Kadınlardan Konuşalım – Kahraman Kadın – Şişman Kadın
Kadın Oyunları II: Sarih Aile Neredeyse Arkasına Kadar Sarih
Ödenmeyecek! Ödemiyoruz!
Neredeyse Kadın: Elizabeth
Bir Anarşistin Kaza Neticeyi Vefatı
Marino Serbest! Marino Masum!
Korna, Borazanlar ve Bırtlar
Sıradan Bir Gün ve Diğer Oniki Komedi
Seks? Eh, Hayır Demem
