Fahrettin Kerim Gökay Biyografisi
İstanbul Valisi ve İstanbul milletvekili olarak misyon yaptı.
Fahrettin Kerim Gökay, 9 Ocak 1900 tarihinde Eskişehir ’de doğmuştur. Babasının ismi Abdülkerim ’dir. İlkokul, ortaokulu doğduğu semtte okudu. Ardından Eskişehir Liva İdadisi Lisesi ’nde ve İstanbul Boğaziçi Rehber-i İttihad ve Menbaul İrfan İdadisi ’nde öğrenim gördü. Yüksek öğrenimini, İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi ’nde 1922 senesinde bitirdi. Emraz-i Akliye uzmanı oldu. 1922-1924 seneleri arasında Münih, Hamburg ve Viyana üniversitelerinde uzmanlık eğitimi gördü. Yurda dönüşünde İstanbul Asabiye ve Akliye Sağlık Kurumu Ruhiyat Laboratuvarı Şefi oldu.
Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kurucusu ve başkanı olan Fahrettin Kerim Gökay “Yeşilaycılık” mevzusundaki tesirli çalışmalarının yanı gizeme, İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığı sırasında esnafı sık sık sorgulayarak maliyetleri indirmesi, ayyaşları kent dışına çıkarması gibi tuhaf uygulamalarıyla da gündemde kaldı.
Fahrettin Kerim Gökay, Talebelik senelerinde Milliyetçi ve Ahrar gazetelerini çıkardı. 1926 senesinde Tıp Fakültesi Seririyat-ı Akliye ’de Asabiye Muayenehaneyi doçent, 1933 senesinde Üniversite Reformu ’nda profesor oldu. 1942 senesinde ordinaryus profesör oldu.
Sağlık ve Ulusal Eğitim şûraları aboneliklerinde, Türkiye Kızılay ve Yeşilay dernekleri başkanlıkları ile Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kuruculuğu ve başkanlığı gibi sivil toplum teşkilatlarında hizmetleri oldu. Uzun vakit İstanbul Üniversitesi ’nde öğretim azası olarak çalıştı.
1949 senesinde İstanbul valiliği ve belediye başkanlığına getirildi. Bu misyonunu 1957 senesine kadar Demokrat Parti DP iktidarı yarıyılında da sürdürdü.
Lütfi Kırdar ’dan sonra 24 Ekim 1949 – 26 Kasım 1957 tarihleri arasında İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı olarak misyon yaptı. Onun zamanında İstanbullulara tanzim satışlarını sunmuştur. Zeytinburnu ve Kazlıçeşme, onun zamanında şehirleşmiştir. Üsküdar’da ve Kadıköy’de ismini taşıyan ehemmiyetli iki sokak bulunmaktadır. Eyüp Sultan Camisi ’nin etrafındaki dükkânlar devrilerek alan açıldı, böylece cami ortaya çıkartıldı. Üretimi yedi sene süren Saraçhane ’deki Belediye Epilepsiyi ’nın esası da Gökay ’ın yarıyılında atıldı. İstanbul ’da korna çalma yasağı getiren ilk belediye başkanı oldu. Alkol ve sigara karşıtı kampanyalar yaptı. Etrafına hasar veren ayyaşlara karşı çok sert temkinler aldı.
Azınlıkların işyerlerinin devrilip yağmalandığı 6-7 Eylül Vakaları 1955 karşısında noksan kalması sebebiyle, o günlerde İstanbul’da bulunan ve hadiselerin başlangıcında “Ulusal Gençliğin Kıyamı” tabirini kullanan İçişleri Bakanı Namık Gedik ile beraber, istifa etmek gidişatında kalmıştır.
Adnan Menderes ’in kendisi için “çılgın” dediğini bilince basın üyelerini toplayıp, “O bir toprak ağası, ruh hekimliğinden ne anlar ki bana çılgın demiş. O bana çılgın derse kargalar bile güler, ama ben onun hakkında bir çılgın raporu yazarsam, yaşamı boyunca uslu olduğuna kimseyi inandıramaz” dedi. Bu tümceden olarak, 1950 ’lerin ortalarından itibaren Menderes İstanbul ’daki imar hareketini bizzat üstlenmişti. Gökay, buna karşı direndi ve 26 Kasım 1957 ’de vazifesinden bölerek Bern Büyükelçiliği ’ne atandı.
1957 senesinde Bern Büyükelçiliği vazifesine atandı ve 1960 senesine kadar bu misyonu yaptı. Yeni Türkiye Partisi YTP İstanbul Milletvekilliği 1961-1965, Sağlık ve Sosyal Takviye Bakanlığı 1963 vazifelerinde bulundu. Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kurucusu ve başkanı oldu.
25 Haziran 1962 – 27 Kasım 1963 tarihleri arasında İsmet İnönü ’nün başbakanlığı yarıyılında Türkiye İmar ve İskân Bakanı ve 27 Kasım 1963 – 25 Aralık 1963 tarihleri arasında Türkiye Sağlık Bakanı misyonunda bulundu.
Fahrettin Kerim Gökay, 1965 senesinde politikadan çekildi ve zamanını evinin bahçesindeki gülleri yetiştirerek geçirmeye başladı.
Fahrettin Kerim Gökay, 22 Temmuz 1987 tarihinde İstanbul ’da 87 yaşına can vermiştir.
Millet tarafından çok hoşlanılan ve kısa boyu dolayısıyla hakkında “Mini Mini Valimiz, Ne Olacak Halimiz?” tekerlemesi üretilmiştir. Ehemmiyetli bir mirası olan Fahrettin Kerim Gökay’ın terekesinde 630 tapu bulunuyordu. Tüm varlığını kendi ismini taşıyan vakfa bırakmıştır.
Ayrıca İstanbul Sefaköy’de adının verildiği Fahreddin Kerim Gökay Anadolu Lisesi, İstanbul Bakırköy’de Ruh ve Asap Hastalıkları Sağlık Kurumu Bitam’da adının verdiği Fahrettin Kerim Gökay Pavyonu bulunmaktadır.
DP ’nin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950 tercihi evvelinde, İstanbul Taksim Meydanında son tercih konuşmasını yapan İsmet İnönü ’ye fantastik kalabalığı göstererek, “İşte İstanbul paşam” demesi ve Adnan Menderes ’in İstanbul ’da uyguladığı istimlak programını tenkit etince, “Öğretmen, sen biraz dinlen” diyen Adnan Menderes ’e, “Hakikat sen biraz dinlen” cevabını vermesi, politik literatürümüze giren konuşmaları oldu.
Basılmış basılmamış elliye yakın yapıtı bulunmaktadır.
Başlıca Yapıtları:
Gayrı Tabiî Aşklar Üzerine Ruhi Muayeneler 1924,
Us Hastalıklarının Teşhisi ve Rehabilitasyonu 1925,
Türkiye ’de Felc-i Umumi Sorunu 1926,
Ruh Hastalıkları 1928,
Operasyonla Selâh Göstermiş Ekstra Medüller Ur Vak ’ası 1944.
