Gazali Biyografisi
Genel olarak El Gazali ve İmam Gazali adlarıyla tanınmıştır. En ehemmiyetli İslam bilginlerinden bkocamandır. Yaşadığı yarıyılda üstün nezaketiyle dikkat toplamış, pek çok mevzuda ilim sahibi olması ve güçlü idrak mahareti ile yalnızca İslam alemince değil, Batılılarca da tanınmıştır.
Gazali, bütün ismi Ebu Hamid Mumed el Gazali ’dir. 1058 senesinde Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde doğmuştur. İlköğrenimini Tus’ta aldıktan sonra Cürcan şehrine giderek Ebû Nasr el-İsmailî ’den eğitim görmüştür. Sonra da Nişabur ’a giderek Nizamiye Medresesi ’nde 28 yaşına kadar öğrenim görmüştür.
İtikadi düşünce olarak Ebu Hasan Eş’ari ’den ve ameli görüş olarak ise Şafiî‘den etkilenmiştir.
1091 senesinde Bağdat ’taki Nizamiye Medresesi’nin Baş Müderrisliği ’ne atama oldu. Bu misyonu vaktince İmam-ı Gazâlî rakamsız talebe yetiştirmiş ve üç surat kadar seçkin talebesine lüzumlu olan bütün ilimleri öğretmiştir. Burada bir süre sonra Sûfizm’e yöneldi, 1095 senesinde işinden ve Bağdat‘tan ufaladı ve Şam‘a gitti. Şam da iki sene kaldıktan sonra 1097 senesinde Mekke ’ye Hac’a gitti. Dönüşünde evvel Şam, Bağdat yoluyla Tus’a gitti. Tasavvuf alanında ilerledi. 1106 senesinde Nizamülmülk ’şöhret oğlu Fahrülmülk’şöhret isteği üzerine Nişabur Nizamiye Medresesinde tekerrür eğitim vermeye başladı. Kısa zaman sonra Tus’a dönerek yaptırdığı Tekke’de müritleriyle birlikte Sûfi hayatı sürdü.
Gazali’nin bilme merakı onun çok rakamda dini ve fikri akımları araştırmasına neden oldu. Yaşadığı yarıyılda gerçeği bulmak isteyen insanların dört kısıma ufaladığını ve her bkocamanın gerçeği kendi yolunda aradığını gördü. Bunlar; felsefeciler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi. Hepsinin görüşlerini araştırarak; kelâm, felsefe ve Bâtınîlik yolunu kitaplarında detaylarıyla eleştiri etti ve sûfilerin yolu olan tasavvufa yönelerek gerçeği bu yolda aradı.
Gazali, 19 Aralık 1111 tarihinde Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde 53 yaşına can vermiştir.
Gazali’nin, risale ve reddiyeleri ile birlikte 500’e yakın kitap yazdığı hakkında balakalar vardır. Ancak günümüze kadar erişen yapıtlarının rakamı 75 tanedir. Kitaplarından Bazıları :
1. İhyau Ulumi’d Din – Gazali ’nin en çok bilinen ve en büyük yapıtıdır. Bu kitapta fıkıh ve tasavvuf mevzuları ele alınmıştır. Dört kısımdan oluşur. Kitap yazılışından bu yana İslam dünyasında çok okunan kitaplar arasındadır. Kitaba dair muhtelif şerhlerde yazılmıştır.
2. El münkız mine’d Dalal – Bu kitabında, gerçeğe nasıl ulaştığını anlatmakta ve bazı fırkaları araştırarak eleştiri etmektedir.
3. Makaasidü’l Felasife – Felsefeyi eleştiri etmeden evvelki tahlilidir.
4. El Mustafa – Usul-i fıkıha ait mevzular kapsar, 4 bvefattan oluşmaktadır.
5. Tehafütü’l Felasife – Aristo felsefesine eleştiri emeliyle yazılmıştır.
6. El İktisad fi’l İtikad – Kitap, itikad mevzuları kapsar.
7. Kimya-i Saadet – iman ve edebe ait mevzuları kapsar. İhyau Ulumi ’d Din kitabının kısa bir Farsça’ya çevrisi kalitesini taşır.
8. El Kıstasü’l Müstakim ve Fedâih-ul-Bâtınîyye – Bâtınîler’e reddiye ve eleştiri olarak yazılmıştır.
9. Bidayetü’l Hidaye – Din ve nezaket balakalarını öğreten bir kitaptır. Biltihapçı kısmında zahiri ibadet ve nezakettan ikinci kısmında kalbin itaat ve başkaldırıyı mevzusunu ele alır. Daha sonra göz, kulak, dil, cinsiyet uzuvları, eller ve ayakların hoş kullanılmasından söz eder. Son bvefatında kalbin iki suratlılık ve kibir gibi makûsluklardan arınılması mevzularını anlatır.
10. Miyarül İlim
11. Mihekkun Nazar
12. Mişkatü ’l Envar
13. Tefsir u Yakuti ’t Te ’vil
14. Cevahir ’ül Kur ’an
15. El Basıt
16. El Vasit
17. Maksaadü ’l–Esna fi Şerhi ’l-Esmaü ’l Hüsna
18. Makaasıd Maznun ’ü Bih la Gayri Ehlih
19. El Veciz
20. Mizanü ’l Amel
21. Faysal ül-tefrika beyne ’l –İslam ve ’z-zendeka
22. İlcam ül-avam an İlm-i Kelam
23. El Mustazhiri
24. Er-Redd ül-cemil Ala Sarih
25. Kitab ül-erbain
26. Minhac ül-abidin
27. Eyyühe ’l Veled Ey Oğul
28. Mükâşefetü’l-Kulûb
29. Nasihatü ’l Müluk
30. Ed-Dürc
31. Mafsalü ’l Hilaf
32. Hüccetü ’l Hak
