İdil Biret Biyografisi
Türk müzik tarihinde yer alan en büyük marifetlerden bkocaman olan Biret, piyanist olarak kendini dünyaya kabul ettirmiştir.
İdil Biret, 21 Kasım 1941 tarihinde Ankara ’da doğmuştur. Annesinin ismi Leman Biret ’dir.
İlk piyano dersleri beş yaşındayken Mithat Fenmen ’den aldı.Bir sene sonra Ankara Radyosu ’nda Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası eşliğinde Bach ’ın Re Minör Piyano Konçertosu ’nu seslendirdi ve harika çocuk olarak nitelendirildi.
Çocukluk yarıyılında Babamın Çikolata Çalışı, Kedilerin Münakaşası, Keloğlan, Süleymaniye, Şimendifer gibi besteler yaptı.
1948 senesinde özel bir yasa ile müzik eğitimi almak için ailesiyle birlikte Paris ’e gönderildi.Paris Konservaruarı ’nda Jean Doyen ’den yüksek piyano, Nadia Boulanger ’den piyano eşliği ve Jacques Fevrier ’den oda müziği dersleri aldı.8 yaşına geldiğinde Paris radyosunda ilk konserini verdi.
1953 ’de Theatre der Champ-Elysee ’de ünlü piyanist Wilhelm Kempff ’le birlikte Mozart ’ın iki piyano için konçertosunu çaldı.
1954 ’de Boston ’daki Lily Boulanger Vakfı ’nın hediyesini kazandı.1957 ’de Paris Konservatuarı ’nın yüksekpiyano ile piyano eşlikçiliği sınıflarını bcerahatçilik mükâfatı kazanarak bitirdi.
Emil Giles ’in çağrısı üzerine gittiği SSCB ’deki turnelerinde rakamsız konserler verdi.Perscpolis, Gstaad, Eastburn, La Rochelle, Berlin Festivallerine solist olarak yapıldı.
1968 ve 1970 ’te Royal kentindeki piyano müsabakasında, 1978 ’de Brüksel ’de tertip edilen Reine Elisabeth piyano müsabakasında jüri aboneliği yaptı.
1973 ’te Uluslararsı İstanbul Şenliği ’nde Yehudi Menuhin ’le birlikte Beethoven ’ın keman ve piyano sonatlarını seslendirdi.
1954 ve 1956 ’da iki kere Boston ’daki Lily Boulanger Hatırasal Vakfı hediyeyi, 1959 ’da da Londra ’da Harriet Cohen Uluslararsı Müzik Ödülleri‘nden Dinu Lipatti Altın Madalyası ’nı, Polonya ’da Kültürel Bereketlilik Nişanı, Fransa ’da Ordre Natronal du Merite Nişanı‘nın “Chevalier” unvanını aldı.
Ayrıca 1971 senesinde “Devlet Sanatçısı” olan Biret, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ’nın yurtiçi ve yurt dışı konserlerinde birçok kere çaldı.
1986 senesinde, Beethoven ’in en ehemmiyetli yapıtı sayılan günümüzde Avrupa Birliği ’nin Marşı olan dokuzuncu senfonisi dahil Liszt tarafından yapılan Beethoven ’in dokuz senfonisinin piyano uyarlamalarını kayda aktaran ilk piyanist oldu. Beyin ve kol eforu olarak piyanistlik hudutları zo ’nde, eleştirmenler tarafından yapılması ihtimalsiz olarak nitelendirilen bir sınamaya girişerek bu uyarlamaların hepsini, 9 senfoniyi, arkası arda 4 konserde seslendirdi.
1992 senesinde Frederic Chopin ’in tüm yapıtlarını kapsayan 15 CD ’lik bir seriyi Naxos işletmesiyle kayda aldı. Bu kayıtlar ona 1995 senesinde Varşova ’da reelleştirilen “Chopin Diskleri Büyük Mükâfatı” çerçevesinde jüri özel mükâfatını kazandırdı.
Daha sonraki yıllarda 1997 senesinde Johannes Brahms ’ın 12 cd, 2000 senesinde Rachmaninoff ’un 10 cd tüm piyano eserlerini kayda aldı.
1997 senesinde Brahms ’ın vefatının yüzüncü seneyi sebebiyle, bestecinin piyano yapıtlarının tamamını Almanya ’da 5 resitalde icra etti. Ayrıca bir konserde Brahms ’ın iki konçertosunu birden çalarak bunu yapabilmiş çok az rakamda piyanistin arasına girdi. 1998 senesinde, Beethoven ’ın 5 piyano konçertosunu 3 günlük konser dizisinde arkası arda seslendirdi. Biret, ayrıca 7 günlük bir konser dizisinde Beethoven ’in tüm piyano sonatlarını arkası arda çaldı. Beethoven ’in 32 Piyano Sonatını da kaydolmuş olan piyanist, bu projesiyle dünyada Beethoven ’ın piyano için yazdığı sonat, konçerto ve senfoni uyarlamalarının tamamını seslendiren tek piyanist unvanına sahiptir. Sanatçı son olarak 2002 senesinde de György Ligeti ’nin piyano etütlerinin kaydını yaptı. Fantastik bir hafıza, harikulade bir teknik ve açıklama eforuna sahip olarak nitelendirilen İdil Biret dünyanın en geniş repertuarlı piyanisti unvanını taşımaktadır.
Fransız yazar Prof. Dominique Xardel’in İdil Biret ’in yaşamını ve görüşlerini anlatan “İdil Biret-Une pianiste Turque en France” Fransa ’da bir Türk Piyanist İdil Biret kitabı 2006 senesinin Eylül ayında Fransa’da yayınlanmıştır. 2007 senesinde “Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti: İdil Biret” ismiyle Türkçe olarak da yayınlandı.
İdil Biret,
