James Joyce Biyografisi
Değişik anlatım özelliklerinden esinlenerek oluşturduğu bilinç akışı tekniğiyle 20. asır edebiyatını büyük miktarda etkiledi. Hemen hemen bütün eserlerinde esin kaynağı ve hammadde olarak doğduğu ve büyüdüğü Dublin ’i kullandı.
James Joyce, 2 Şubat 1882 tarihinde Rathgar, Dublin, İrlanda ’da 10 kardeşin en büyüğü olarak doğmuştur. Bütün ismi James Augustine Aloysius Joyce ’dır. Altı yaşındayken “İrlanda ’nın Eton ’ı” diye anılan yatılı Cizvit mekteplerinde eğitim gören James Joyce, Clongo Wood College ’de bir vakit okuduktan sonra Dublin’deki University College’de felsefe ve çağdaş diller üzerine eğitim aldı. Almanca ve Norveççe öğrendi.
1900 senesinde daha üniversite öğrencisi iken tiyatro yazarı Henrik Ibsen ’in 1899 senesinde yazdığı “When We Dead Awaken” Biz Ölüler Uyanınca isimli oyunu üzerine kaleme aldığı uzunca yazı Fortnightly Review dergisinde yayımlandı. James Joyce, büyük bir hayranı olduğu Henrik Ibsen‘i anadilinden okuyabilmek için İsveççe öğrenmiştir. Bu senelerde şiir ile de ilgilenir.
31 Ekim 1902 tarihinde Üniversiteden mezun olunca Paris ’e gitti. İngilizce dersleri vererek kazandığı para sayesinde edebiyat çalışmalarını Sainte-Genevieve Kütüphanesi ’nde sürdürdü. Aristotales, Aquino ’lu Tommaso ve Gustave Flaubert ’in düşüncelerinden yola çıkarak bimeye çalıştı. Bir sene Paris ’te yaşayan James Joyce, annesinin ağır hastalık haberini alınca Nisan 1903 senesinde ülkesine geri döndü. Dublin ’de bir vakit öğretmenlik yaptı. Ekim 1904 senesinde sonradan eşi olacak sevgilisi Nora Barnacle ile birlikte gönüllü bir sürgün hayatını tercih eterek İrlanda ’dan ufaladı ve Avusturya-Macaristan ’da, Pula ’daki Berlitz Mektebi ’nda iş buldu. Boş zamanlarında da romanı ve hikayeleri üzerinde çalıştı. 1905 senesinde İtalya ’da Trieste ’ye taşındılar, Joyce ’un erkek kardeşi Stanislaus da onlara katıldı. Bu arada, iki çocukları oldu. Bir vakit İtalya’da bir şehir olan Trieste ’de yaşayan James Joyce, 1906 senesinde Roma ’da bir bankada çalışmaya başladı. Ancak bir vakit sonra işi bırakarak 1907 senesinde tekerrür Trieste ’ye geri döndü. Burada bir vakit İngilizce öğretmenliği yapan James Joyce, 1914 senesinde “Dublinliler” isimli eserini yayımladı.
Dublinliler’i yayımlatmak ve bir sinemalar zinciri oluşturmak emeliyle 1909 ’da iki defa İrlanda ’ya gitti. Her iki girişimi de neticesiz kaldı. Eski bir dostunun 1904 yazında Nora ’yla ilişki kurduğunu söylemesi, Joyce ’u çok salladı. Joyce bu vakaya dinlediği tepkileri, bugün Cornell Üniversitesi Kütüphanesi ’nde bulunan bir dizi mektupta dile getirmiştir. Bu mektupların sadece daha yumuşak bir üslupla yazılmış bvefatlari Letters of James Joyce ’a James Joyce ’un Mektupları, 1993/ Sanatçının Mektupları, 1991 alınmıştır. Bu derleme ayrıca, erotik edebiyatın en ilginç örneklerinden bazılarını da içerir.
1916 senesinde ise Joyce otobiyografik bir roman olan “Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi” isimli eserini yayımladı. İtalya ’nın I. Dünya Savaşı ’na girmesi üzerine 1916 senesinden sonra Joyce ve ailesi Zürih ’e taşındı. Bu yerleşmenin ardından tüm edebiyat dünyasını sallayacak ve büyük yankı uyandıracak olan eseri “Ulyesses” isimli eserini yazmaya başladı. Roman bir Amerikan dergisinde parça parça yayımlandı. Bazı vakalar neticesinde roman ancak ve ancak 1922 senesinde Paris ’te breeldi. I. Dünya Savaşı ’ndan sonra birkaç aylığına Trieste ’ye döndü. Temmuz 1920 ’de de Ezra Pound ’un daveti üzerine Paris ’e gitti. Fransa ’nın II. Dünya Savaşı ’nda yenilmesinden sonra 1940 Joyce ailesiyle birlikte Zürich ’e döndü
James Joyce, Paris ’te kaldığı müddette Finnegans Wake üzerinde çalıştı. Mayıs 1939 ’da tümü kitap halinde yayımlanana değin romanın başlığını gizledi ve kitap “Work in Progress” Üzerinde Çalışılan Eser ismiyle bilindi. Bu arada Joyce ’un gözlerindeki rahatsızlıklar sürüyordu. Kızının ruh sıhhatinin bozulması da onun için büyük bir endişe kaynağı olmuştu. Kızının ruhsal gidişatının iyice kötüleşmesi üzerine, Joyce onu Paris yakınlarındaki bir us hastanesine yatırmak zorunda kaldı. 1931 ’de evlilik konusundaki bütün tereddütlerine rağmen, kızının isteği üzerine Londra ’da Nora ile evlendi.
James Joyce Şubat 1917 ’den 1930 ’a değin glokom, katarakt ve iris iltihabı suratından 25 ameliyat geçirdi, kısa müddetlerle görme yetisini tümüyle yitirdiği de oldu. Buna rağmen çalışmayı sürdürdü; hatta eserlerinin en neşeli bvefatlarini sıhhatinin en makûs olduğu yarıyıllarda yazdığı söylenebilir.
James Joyce ’un en önemli eseri olarak adlandırılan “Ulyesses” aynı zamanda dünya edebiyat tarihi için de büyük bir ehemmiyete sahiptir. Eser, roman tekniği açısından dikkat çekici bir stil ile yazılmıştır. Roman, Homeros ’un Odysseia epopeyi çerçevesinde Dublin ’de geçen 24 saati anlatmaktadır. Tek bir gün üzerinden bir başyapıt çıkaran James Joyce, kurgusuyla daımlandığı günden itibaren birçok dile çevrilmeye çalışırken çeşitli güçlükleri de beraberinde getirmektedir. Türk Edebiyatı ’na Nevzat Erkman tarafından ancak ve ancak 1996 senesinde çevrilebilmiştir. 1966 senesine kadar eseri dilimize aktarılamamıştır. Bu romanın yanı gizeme James Joyce eserlerinde ana yer olarak doğduğu ve yaşadığı kent olan Dublin ’i seçmiştir. Yaşadığı asrı büyük oranda etkileyen Joyce, bilinç akışı tekniği ile büyük bir yenilik yaratmıştır.
James Joyce, 1931 senesinde Nora Barnacle ile evlenmiştir.
Hayatının son günlerine kadar Zürich ’te yaşadı. Geçimini gazetecilikle ve Berlitz Mektepleri ’nda dil öğretmenliği yaparak sağladı. Yoksunluklarla dolu bir hayatın ardından âmâlığın eşiğinde İsviçre ’de can verdi.
James Joyce, 13 Ocak 1941 tarihinde Zürih, İsviçre ’de 59 yaşına can vermiştir.
Joyce ’un Dublinliler’de yer alan başrolünde Anjelica Huston ’un oynadığı “The Dead ’ ’ isimli hikayesini rejisör John Huston 1987 senesinde aynı isimle sinemaya uyarlamıştır.
Joyce ’un şiirleri Türkçeye Giacomo Joyce 1986 başlığıyla çevrilmiştir.
Eserleri :
1907 – Chamber Music / Oda Müziği Şiirler
1914 – Dublinliler
1916 – Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi
1918 – Exiles Sürgünler
1922 – Ulysses
1927 – Poems Penyeach Şiirler
1986 – Giacomo Joyce Şiir
1991 – Sanatçının Mektupları
1936 – Collected Poems Toplu Şiirler
1939 – Finnegans Wake
1944 – Stepken Hero
