Maksim Gorki Biyografisi
Maksim Gorki, dünya edebiyatında, cemiyetçi reelcilik akımının lideridir.
Maksim Gorki, 28 Mştur. Reel adı Aleksey Maksimoviç Peşkov ’dur. Çocukluğu Astrahan’da geçti. Nakliyecilik yapan babasını 5 yaşındayken kaybedince annesi yine evlendi, ve Maksim Gorki ’yi anneannesi ve büyük babasının yanına Novgorod’a gönderdi. 11 yaşındayken annesi de tüberkülozdan can verir. Sadece birkaç ay mektebe gidebildi. 8 yaşında çalışmaya başladı. Bu sayede Rus emekçi sınıfının hayatını yakından tanıdı. 1 Mayıs marşının söz yazarıdır.
Gorki’yi, on yaşında, bir pabuç mağazasına çırak olarak verdiler. Ama ellerini kaynar çorba ile haşladığı için buradan ayrılarak yine ninesinin yanına dönmek zorunda kaldı. Elleri iyileşince, uzak akrabalarından bir mimarın yanına çırak olarak girdi. Gorki mimarın evinde, düpedüz hizmetçilik etti. Bu ağır iş koşullarına ancak bir sene dayanabildi. Oradan kaçarak Volga’da işleyen gemilerden biltihapta aşçı yamaklığı ve bulaşıkçılık yaptı.
Bir gemide bulaşıkçılık yaparken okuma merakı sardı. Fukaralıkla ve acıyla dolu bir hayat sürdüğü için Rusça’da “acı” anlamına gelen”Gorki” takma ismini aldı. Gençlik senelerini Kazan’da geçirdi. Aralık 1887 ’de intihara kalkıştı, sonraki 5 sene boyunca farklı işlerde çalışarak, bir serseri gibi bütün Rusyayı gezdi. Gorki çocukluğunun bu acı günlerini, dünya edebiyatına birer klâsik eser olarak giren “Çocukluğum”1913 ve “Ekmeğimi Kazanırken” 1916 isimli eserlerinde bütün ayrıntılarıyla anlatır.
Gorki’nin baştan başa acı ve muhtaçlık içinde geçen çocukluk hayatının biricik tesellisi büyük annesi Akulina İvanovna’dır. Gorki’yi ebedî bir sevgi ile seven, onu anlayan, onu gözeten ve kayıran biricik insan, bu duygulu, bu iyi vicdanlı bayandı. Gorki, ninesine olan sevgisinin derinliğini, “Ekmeğimi Kazanırken” 1916 ve “Benim Üniversitelerim” 1923 isimli eserlerinde çok hoş belirtmiştir.
“Makar Çudra” isimli İlk hikayesi 1892 senesinde Tiflis’te bulunduğu sırada Kafkasya gazetesinde yayınlandı. 1895’te Petersburg’da yayınlanan bir mecmuada çıkan “Çelkaş” isimli hikaye ile ünlendi. Ardından “Yirmi Altı Erkek ve Bir Kız” hikayesi yayınlandı. Şöhreti süratle yayıldı. Bu hikayeler kadar başarılı olmayan bir dizi roman ve hikaye daha yazdı.
Gorki, hikayelerinde ve dramlarında ülkesinin cemiyetsel güçlüklerini işledi. Başlangıçta sistemi tenkit eten yazar 1931’den sonra ideolojik bir edebiyatın propogandasını yaptı.
Gorki ’nin 1898 senesinde yayınlanan ilk kitabı “Hikâye Sınamaları” çok beğenilir ve yazarlık kariyerinin başlangıcı sayılır. İlk romanı “Foma” 1899’da breeldi. Bu yarıyılda sağlam bir olay örgüsü kuramaması ve hayatın anlamı üzerine uzun felsefik müzakerelere girmesi romanlarının başarısını düşürür.
1902 seneyi 23 Martında ise “Moskova Sanat Tiyatrosu”nda “Minik Burjuvalar” oyunu oynandı. Oyun büyük bir başarı sağladı. Aynı senenin Nisan ayında da “Ayak Ekibi Arasında” isimli eseri oynandı. Bunu izleyen seneler içinde Gorki’nin en,hoş eserleri birbirini kovalamağa, namı da gün geçtikçe büyümeğe başladı.
1906’da yazdığı ve Rus Devrimi’ne adadığı “Ana” en başarılı romanıdır.
1899-1906 seneleri arasında St. Petersburg‘da yaşayan Maksim Gorki, Çar rejimine sarihçe karşı çıkmış ve bu surattan birçok kere hapsedilmiştir. 1901’de “Fırtına Kuşunun Türküsü” adlı kısa şiiri yüzüne hapsedildi. Kısa müddette serbest kaldı, Kırım’a gitti.
Gorki birçok devrimci ile tanıştı. Lenin ’le tanıştığı 1902 senesinden itibaren aralarında yakın bir dostluk oluşmuştur. 1917 Ekim Devrimi ’ne katıldı.
1906 -1913 seneleri arasında yurtdışına kaldı; ABD ’yi, İtalya ’yı, Almanya ’yı görme fırsatını buldu, daha çok İtalya, Kapri ’de yaşadı.
1921 sonrasında sürüklediği tüberküloz hastalığının rehabilitasyonu için İtalya ’ya devletçe sevk edildi, 1928′e kadar orada kaldı. 1928′ de yurduna döndü.
14 Haziran 1936 tarihinde 68 yaşında Moskova ’da zatürre den can verdi.
Eserleri :
Roman:
Foma 1899
Ana 1906
Ulus Düşmanı 1907
İspoved İtiraf 1908
Leto Yaz 1909
Matveya Kojemyakin 1910
Hozyain Ev Sahibi 1913
Klim Samgin’in Hayatı 1926
Artamonovlar 1925
Minik Burjuvalar 1901
Dost
Fırtınanın Habercisi
Çocukluğum 1913
Üçler , 1900
Şaklaban
Ekmek Emekçileri
İki Kafadar ve filer
Düşkünler
Ekmeğimi Kazanırken 1916
Benim Üniversitelerim 1923
İnsanlarımız
Danko’nun Vicdanı
Hikaye :
Yirmi Altı Erkek ve Bir Kız
İtalya Hikayeleri 1911
Russkiye Skazki Rus Masalları 1912
Yol Dostum
Bozkırda
Reyin :
Ayaktakımı Arasında
Sonuncular
Yazlıkçılar Yaz Konukları 1905
Vassa Jeloznova
Güneşin Çocukları 1905
Barbarlar
Minik Burjuvalar
Yegor Buliçov ve Digerleri
Anı/otobiyografi :
Benim Üniversitelerim 1941
Çocukluğum 1947,
Ekmeğimi Kazanırken
Tolstoy’dan Anılar 1919
Güncemden Yapraklar 1924
Lenin 1924-1936 “Türkçe’ye Gorki Lenin’i Anlatıyor” ismiyle
