David Lean Biyografisi
David Lean, Kwai Köprüsü, Arabistanlı Lawrence, Doctor Zhivago gibi filmlerin rejisörüdür.
David Lean, 25 Mart 1908 tarihinde Croydon, Surrey, Birleşik Krallık ’da doğmuştur. Annesi Helena Tangye, babası Francis William le Blount Lean ’dır. Edward Tangye Lean 1911–1974 isminde kardeşi vardı. Dindar bir ailenin çocuğu olan David Lean ’a çocukluğunda sinemaya gitmesine izin verilmedi. 1923 senesinde babası konutu terk etti. 18 yaşından sonra mektebe gitmedi. 1920’li senelerde babası gibi muhasebeci olmayı düşünürken 1927 senesinde bir film stüdyosunda iş buldu. Getir götür işleri, çaycılık derken haber filmlerini kurulumlamaya başladı. Sonra mevzulu sinema filmlerinin kurulumuna geçti ve bu mevzuda ilerledi. 1930’lara gelindiğinde çok ünlü bir kurgucu olmuştu.
Pek çok ünlü rejisör filmlerinin kurgusunu ona emanet ediyordu. 1938 senesinde, Bernard Shaw ’ın o yarıyıl çığır açan aynı isimli eserinden Pygmalion ’unun sinema versiyonunun editörlüğünü yaptıktan sonra 1941 imali Major Barbara filminin editörlüğü ve takviyeci rejisörlüğünü üstlendi. 1942 senesine kadar iki düzineden fazla filmi tertip ettikten sonra Lean, rejisörlük kariyerine başladı.
Bazılarınca katı ve zorlayıcı bulunan tekniğinin onu sanki bir efsane haline getirecek olan ilk ‘asıl ’ halkası İkinci Dünya Savaşı sıralarında İngiliz reyin yazarı Noel Coward ile birlikte çalıştığı 1942 imali, bir propaganda filmi olan Denizler Dominantı In Which We Serve filminde İkinci Dünya Savaşı ’nda batırılan İngiliz Krallık donanmasına bağlı Torrin savaş gemisindeki personelin kurtarılmayı ve hatta can vermeyi bilave edişi mevzu edilir.
50 ’li seneler Lean ’in filmografisi içinde, görece az bilinen ancak kariyerinde dönüm noktaları olmuş imallerin yarıyılıdır. Cineguild için yaptığı son iki film Seven Kalpler The Passionate Friends, 1949 ve Karar Günü Madeleine, 1950 teknik olarak ayakları yere sağlam basan filmler olmakla birlikte, genelde rejisörün kişisel bakış açısından, özelde de erken yarıyıl çalışmalarının duygusal yoğunluğundan yoksun olmakla tenkit etilir.
1955 senesinde rejisörlüğünü yaptığı “Venedik Tatili” filminde başrolde Katharine Hepburn oynadı.
1962 senesinde idarediği kendi içinde bir birlik ve kumpastan yoksun Arap Dünyası ’nı Osmanlı Devleti ’ne karşı ayaklanmaları için kışkırtarak, İngiltere ’nin safhına katmaya çalışan İngiliz casus Lawrence ’in yaşamının anlatıldığı “Arabistanlı Lawrence” filminde Peter O’Toole, Ömer Şerif, Alec Guinness ve Anthony Quinn oynamıştır.
Boris Pasternak ’in aynı ismi taşıyan kitabından 1965 senesinde uyarlanan, David Lean ’ın rejisörlüğünü yaptığı Doctor Zhivago Hekim Jivago, filminde Ömer Şerif ’in başrolünde yer alırken oyuncu kadrosu arasında Julie Christie, Geraldine Chaplin, Klaus Kinski, Rod Steiger, gibi Hollywood ’un büyük isimleri yer aldı. Doctor Zhivago, 2002 senesinde, AFI tarafından Surat Senenin En İyi Filmleri arasında 7. sırada gösterildi.
David Lean, 2002 senesinde British Film Institute Sight & Sound “Rejisörlerin En İyi Rejisörleri” anketinde tüm zamanların en büyük 9. film rejisörü seçildi.
Evlilikleri :
1.eşi: Isabel Lean e. 1930–1936. Peter Lean isminde bir oğlu vardı.
2.eşi: Kay Walsh e. 1940–1949
3. eşi: Ann Todd e. 1949–1957
4. eşi: Leila Matkar e. 1960–1978
5. eşi: Sandra Hotz e. 1981–1984,
6. eşi: Sandra Cooke e. 1990–1991,
David Lean, 16 Nisan 1991 tarihinde Limehouse, Birleşik Krallık ’da 83 yaşında gırtlak kanseri sebebi ile can vermiştir.
Filmleri ve Dizileri :
Rejisör :
1984 – A Passage to India / Hindistan’a Bir Geçit
1979 – Lost and Found: The Story of Cook’s Anchor
1970 – Ryan’s Daughter / İrlandalı kız
1965 – Doctor Zhivago / Hekim Jivago
1965 – En büyük hikâye
1962 – Lawrence of Arabia /Arabistanlı Lawrence
1957 – The Bridge on the River Kwai / Kwai Köprüsü
1955 – Summertime / Venedik Tatili
1954 – Hobson’s Choice / Hobson ’ın Seçimi
1952 – The Sound Barrier / Ses Duvarı
1950 – Madeleine / Karar Günü
1949 – The Passionate Friends / Seven Kalpler
1948 – Izdırap Çocuğu
1946 – Great Expectations / Büyük Umutlar
1945 – Kısa Tesadüfler
1945 – Blithe Spirit / Ben Çağırmadım
1944 – This Happy Breed / Mutlu Kuşak
1942 – In Which We Serve / Denizler hâkimi
1941 – Major Barbara
Senaryo:
1984 – Hindistan’a Bir Geçit
1979 – Lost and Found: The Story of Cook’s Anchor
1955 – Venedik Tatili
1954 – Hobson’s Choice
1949 – The Passionate Friends
1948 – Izdırap Çocuğu
1946 – Büyük Ümitler
1945 – Kısa Tesadüfler
1945 – Ben Çağırmadım
1944 – This Happy Breed
Oyuncu :
1962 – Arabistanlı Lawrence
1955 – Venedik Tatili
1933 – Money for Speed
İmalci:
1962 – Arabistanlı Lawrence
1954 – Hobson’s Choice
1952 – The Sound Barrier
